Obraz7

ĆWICZENIE 25

Tematyka:

Czasownik. Imiesłowy czasu teraźniejszego.

Polecenia:

Powtórzyć § 76, 87, 93, 144—147. Przeczytać §§ 165—168. Zadania:

1.    Jak odmieniały się pierwotnie imiesłowy czasu teraźniejszego?

2.    Jaka jest geneza imiesłowu przysłówkowego współczesnego oraz imiesłowu przymiotnikowego czynnego?

3.    Jakie były losy imiesłowu biernego czasu teraźniejszego w języku polskim?

4.    Z podanych fragmentów zabytków staropolskich wypisz imiesłowy czasu teraźniejszego, określ ich formę fleksyjną, typ odmiany oraz dawną koniugację. Jak brzmią te formy w języku współczesnym?:

Ale ja postawi on jeśm kroi od niego na Syjon górze świętej jego, przepowiadają kaźń jego. Ale ty, Gospodnie, przyjemca moj jeś, sława moja i powyszaję głowę moję. Otworzyli na mię usta swa, jako lew chwatający i rzwiący. Zwiestowane będzie Gospodnu pokolenie przydące. Posłał je ku świętemu Błażeju, każę świętego Błażeja przed się przywieść.

5.    Przeczytaj Tekst nr 2. Wróć do Ćwiczenia 1punkt 2. i przypomnij sobie, jaki typ pisowni reprezentuje przedstawiony fragment. Naucz się go czytać. Posłuż się przy tym transliteracją zawartą w: „Najdawniejsze zabytki języka polskiego” oprać. W. Taszycki. Biblioteka Narodowa. Seria I, nr 104. Wykonaj następujące zadania: a) wypisz wszystkie czasowniki, b) określ ich formy fleksyjne, c) ustal, do której dawnej koniugacji należał każdy z nich. d) Od czasowników, które nie występują w formach imiesłowów, utwórz imiesłów czynny czasu teraźniejszego w postaci staropolskiego M i D l.p. r.m. odmiany rzeczownikowej i zaimkowej.

Wzór:

pisze - 3. os. l.p. cz. ter.; koniugacja -jo-//-je~.

Imiesłów: a) odmiana rzeczownikowa - M piszę, D pisząc-a

b) odmiana zaimkowa - M piszący, D piszącego

189