Obraz3

tuacji osób będących na utrzymaniu świadczeniobiorcy. Powyższe przesłanki uprawniają organ do wszczęcia postępowania w celu zmiany bądź uchylenia decyzji. Mimo że są to działania fakultatywne, organ powinien je podejmować, zwłaszcza mając na uwadze ograniczone środki przyznane na pomoc społeczną oraz osoby, którym odmówiono wsparcia, udzielając go tym, którzy nie potrafią go właściwie spożytkować. Jednakże w uzasadnionych sytuacjach organ może zaniechać zmiany lub uchylenia decyzji, np. wtedy, gdy przyznane świadczenie ma znikomą wartość, niższą od kosztów postępowania uruchomionego w celu weryfikacji decyzji⁶⁸.

zmiany decyzji na korzyść strony bez jej zgody

Wypada zwrócić uwagę, że ustawodawca uprawnia organ administracji do zmiany decyzji na korzyść strony bez jej zgody. Chodzi tu o zmianę, a nie uchylenie aktu administracyjnego. Pojawia się jednak pytanie o ocenę owej korzyści. Są sytuacje niebudzące wątpliwości, w których zmiana rozstrzygnięcia przynosi stronie oczywistą korzyść (np. podwyższenie kwoty świadczenia pieniężnego), ale w niektórych przypadkach ocena może nie być tak jednoznaczna, np. zmiana usług opiekuńczych (ich częstotliwości, form, miejsca wykonywania) czy zmiana placówki udzielającej pomocy, z którą świadcze-niobiorca czuje się związany emocjonalnie. W sytuacjach wątpliwych ocena korzyści powinna być pozostawiona stronie.

bezczynność

Sprawy z zakresu pomocy społecznej mają istotne znaczenie dla ochrony praw jednostki. Dlatego bezczynność lub opieszałość organów właściwych w tych sprawach może okazać się szczególnie niebezpieczna. Konieczne jest więc rygorystyczne przestrzeganie zasady szybkości postępowania⁶⁹ i załatwiania spraw bez zbędnej zwłoki. Za przekroczenie terminu stronie służy zażalenie do organu wyższego stopnia. Milczenie administracji, jak również decyzja rozstrzygająca sprawę z zakresu pomocy społecznej może być przedmiotem skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Wówczas nie wystarczy już tylko niezadowolenie strony z wydanego rozstrzygnięcia, wnoszący skargę musi wykazać niezgodność decyzji z prawem. Od orzeczenia sądu wojewódzkiego przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

7.5. Zwrot świadczeń

Niektóre świadczenia z pomocy społecznej podlegają zwrotowi. Obowiązek zwrotu może być już zastrzeżony w' chwili przyznania świadczenia lub może zostać wydana kolejna decyzja zawierająca nakaz zwrotu. Regulacja prawna dotycząca zwrotu świadczeń ma wńele zalet, jedną z nich jest mobilizowanie świadczeniobiorców do aktywmego współdziałania z organami pomocy społecznej na rzecz rozwiązywania ich problemów'. Ponadto zagroże-

S. Nitecki, Obligatoryjne formy weryfikacji decyzji administracyjnej w sferze pomocy społecznej, Sam. Teryt. 2003, nr 5, s. 50.

B. Adamiak, Postępowanie w sprawach pomocy społecznej, Sam. Teryt. 1991, nr 7-8, s. 41.