Obraz6

, tlilibyśmy jako „imieninową Była ona _w , . która dz* ^okrL' ,_1IC '_mówila nawet tego. który dzień mics£?S roku taka sama- _{|fl daty} świąt ruchomych takich j_ak \_v J*

niedzielą, f'"“Logicznym (od r 325) Wielkanoc to

noe. W kalenda    następującej po równonocy

„ ** »*, b_y,„ *,55.

(obecnie 21 ^m    _fakty wypadną w następnym roku N-.,,, ^c

ssasssi u*—.....-f

'eh. którzy musieli unttec wyznaczać daty sw,„ ru_chl) “SL kompot [compums. compotus). We wstęp,_c dawał! Itoy podział jednostek czasu poczynając od cty (««) _p

milenium <«w). stulecie, mdykcję (15 lat) pięciolecie (h_utn rok miesiące, tygodnie - i kończąc na zaskakujących „atomaci,-Pozostale jednostki tak wyglądają w wierszowanym podręczniku m pisanym przez astronoma Anianusa, wydanym drukiem z obszerny,, komentarzem prozą w 1492 roku.

[każdy tydzień dzieli się na siedem dni, a każdy dzień na cztery ćwierci fauadrm. tes). każda ćwierć na sześć godzin, a każda godzina na s/esć chwil (puncto), a chwila na dziesięć momentów, a każdy moment na dwanaście uncji, a każda uncji na 28 atomów. Atom to ta drobna cząstka odstępu, której nie mo/na dalej podzielić ze względu na jej krótkość; mówimy atom od a to znaczy bez i thomos co znaczj podział, czyli bez podziału.]

Omawialiśmy do tej pory sposoby podawania daty rocznej me zatrzymując się na sprawie kolejności lat. Wskazaniu, odkąd zaczynać liczyć kolejne lata. poświęcone są w komputach wstępy chronologiczne. Największą jednostką jest era. i choć zwykle liczy sobie ona tysiące lat, to może także być krótka, jeśli przyjęto za podstawę rachuby lata panowania — czy to cesarzy rzymskich, czy papieży. W kancelarii papieskiej pojawia się tego typu naśladownictwo cesarskich zwyczajów w IX w., funkcjonuje obok innych, ale przez ok 200 lat (XIII-XIV w.) datują tam dokumenty jedynie kolejnym rokiem panowania danego papieża. Erami o walorach ponadczasowych są rac u by związane z wielkimi religiami. Dwie z nich numerują W* y, ^po^^{lku świata}”: era żydowska (stosowana jednak dopiero od _onp’i ^CZaS 0(1 r P^ne) i era bizantyjska (od 1 IX 5509J. mianą ery „od stworzenia świata” jest rzymska rachuba zdarzenie

/ _; (od założenia Rzymu). Inne pamiętne zdar/enii _{[ r}be ^{c0ttl lt}c[ rachuba grecka, odliczająca kolejne olimpiady. Er

- -    W piady. Era

liczy lata od urodzenia C hrystusa (anni Domini no-wcścu^ańska systemu określił na 25 grudnia 753 r. od założenia V^retW?^r,‘ym był rzymski mnich Dionizy Mały (VI w.), rachu-•Afn^{a T}'^vor,^C4aiv dzieła kronikarskie i komputy Bedy Czcigodne-weszła do powszechnego użytku w X w. Rok 1000 ⁷³$)’_sJ¹j_uż dlatego przeżywany z lękiem jako przełomowy.

[piany M ^'_konaia się wtedy jeszcze jedna ważna zmiana w da-eryczne oznaczanie dnia jako kolejnego w miesiącu: tkaniu- ^nU"V j_tp- Sposób ten przyszedł do Europy z obszaru ! _ie‘₀ już w VI w., zdobywał z trudem rozpowszechnie-bł^⁰"^ ⁰ _aj_{c 0}d XIV w. zaczyna rywalizować z chrześcijańskim ^cie,COt.^a datowania imionami świętych, a w XVI zdobywa na wielu ^ _wvłączność. Tak więc przez prawie cały tysiącletni okres °^bS/araCieczny ludzie z trudem żegnali się z rzymskim sposobem da-^!fe0nin pod koniec średniowiecza wyparł go system oznaczania dni ^tosunku do świąt kościelnych, zarówno stałych, jak i ruchomych.

W systemie starorzymskim wyróżnionymi punktami były: rerwszy dzień miesiąca zwany kalendami, dzień piąty lub siódmy _mae. nony) oraz 13 lub 15 (iJus. idy). Dni również numerowano, rde że nie liczono od pierwszego (kalend) do przodu, ale wstecz.

\V najstarszych kalendarzach tabelarycznych widać to w specjalnej rubryce: od dołu każdy dzień ma tam rzymski numer, zaczynając od 11 (ostatni dzień miesiąca to był drugi dzień przed najbliższymi blendami, rzymska arytmetyka nie znała zera) do XVI (w lutym), doXVII (w marcu, maju, lipcu i październiku), do XVIII w miesiące 30-dniowe lub do XIX w pozostałe miesiące 31-dniowe (styczeń, sierpień i grudzień). Po każdej z tych liczb w kalendarzu następuje ^midus, po czym numery rzymskie od II do VIII, po tym słowo ^vme' ^numery od II do IV lub VI w szczególnych miesiącach, rc pomagała zapamiętać formułka mnemotechniczna mar mu J" ^ ^naszym podręczniku wyrażają pierwsza linijka ustępu

¹ ^ach miesiąca (s. 18r):

ma,_us „onas october iulius et mars,

^UOr ’^{n rc}l^|(łuis. tenet ydus ąuihbet octo.