Obraz3

tek tego. że morały oddzielają się od narracji w Pi-zy_powj pawych prozą (poi. XVI). w Fabułach ezopmiych\x\ulanie tylko nie namawia do bezinteresownej cnoty, ale _n,_CIJ¹ rozniija się z chrześcijańską doktryną opartą na przebaczeni?^ ści bliźniego" (Abramowska 1986. s. 78)

Nie tylko adaptacje klasyków trafiały do szkól , k_M Zachowały się przykłady tworzenia nowych podręczników Oratiunculc varie.... Namowy rozliczne (druk 1527) mówki żakowskie, rodzaj samouczka łacińsko-polsko-nicmieck** dla użytku uczniów akademii. Jakiś żak dopisał na jednym eg/r plarzu 27 przysłów; dla przysłów rodzimych szukał odpowiednika obcych, formalnie różnych:

Znam cię. ziółko, żeś pokrzywka (Nosco te inius cl in cutc) u Adalbert Ziele 9;

Główka jak makówka, a rozumu jak naplwał (O quam pulchrc capum 1 cercbrum non habet) Głowa

Miej język za zębami [mycy yq/>k zą z;}byj (Perage cum odium on tei Język 48;

Nie graj. nie przegrasz (Sponsori non deesi iaclura) Gnić IS.

Jaki kram. laki pan (Qualc forum tale vccligal) Pan 39;

Żak memowny. kol mełowny często bywa głodny

[zak nyemowny koth nyelowny cząstho byva głodny] (Inutilis est puA* viro agent i) Kot 36

Podany materiał wywodzi się ze średniowiecza, \amowy~ty) dla początkujących, rolę naprawdę doniosłą spełnił inny podręczni , przeznaczony dla młodzieży głębiej wtajemniczonej w arkanu l^atin-Collocfuiorum formulae. Stworzyło go dwóch nauczycieli P^r/cnr-skich: Mateusz z Przemyśla i Walenty z. Kęt. Jest to wybór sentencji , z komedii łerencjusza, przebadany przez Brucknera (Przy*--)¹¹ słownictwa polskiego). Krzyżanowski określa go jako „drugie. ⁰ ^zopa, najbogatsze źródło naszej wiedzy o przysłowiu w. X\ ⁰ czonym po średniowieczu, uderzające trafnością i róznoro ⁿ⁰ .. matcnalu oraz umiejętnością zestawiania go z zasobami iUityczny _

» s. 77-80). Swoje twierdzenie, że „bogate są złoża średnio*

^ ^swtecie przysłów dzisiejszych" Krzyżanowski popiera ^w,c . przykładami, z których wybieramy kilka, we współczesnym brzmię *^z Adalbergaj:

■    (iranilis abit Mus. modiea pluvia supcra-

_{z wl}clk.cj chmury ⁿ«l^y

,US. (0«^sz‘^;/ ’•,. _noM ollula lam fertur ad aquam qu.Hl fracla rcfcrtur. po _czasu dzban ^w<xk ⁿ

(^Dzba"^2);    chwata (Kol WY

******** !,,a ..Ohasmoh, DimI fumosac proculcsto! fumus Koci«l g*^{rcoWI pyb}

^{JCC,raC <P}T!/y b^M l. Kdy *^to,a doma "•« «»» Q“° ^no"

■ ^{yuod non v,dc}'^ocu,us-^{cor nOT}

Czego ot/.>

■ 0.5^-•—    *“

I - _tw»" »** ^l“"^c“    ■*

„JS £S2 * -i H, —. H» -» — *—*—

I    n- —    *•“    ““ *■

la/o 1).    ^ ~

Wyznacznikiem przysłowia jest jak wiemy' ziarenko narracyjne. Motyw ten może wys ąp c    facccję,

n«iajc * <k> _ro2bodow„»    g*^

powiastkę lub scenę dramatyczną. /"> <■ ‘ ; _wyrażoncj w krót-zrozumieniu fenomenu zasięgu Ogólnej p *    •    - ^ konkretnych

kim przysłowiu. Uczą, jak stosować jego• wyni    _{konkretny> 0}bscr-

sytuacji. Tym samym jednak pokazują. U    ogólną, a więc

wacyjny, aktualny, może dawać do zrozumie    . _konlrolna jest

wyrażać ją metonimiczme. Taka intencja ^cvvu- ^ _zbj5r mądrych wbudowana w strukturę narracji Poncjana. e    sposób

* zagadkowych przypowieści wprowadzający^ indywidualnego formułowania przekazu przeznaczonego ^{0 u} - Narratorzy eks-nicco podobnie jak gobelin ł-ilome i (rozi ^ _up_Cwniąjac się Płikują więź bohaterów opowieści z oso 4 ^auka sposobu użycia ^na końcu, czy właściwie zrozumiał prze az    . j^wic.

¹ 'kcji towarzyszy pisarzom jak luilinM&^ste*    Gdzie diabeł nic

Powszechnie znane przysłowia - ._wch źródłach. Zawie może, tam babę pośle”, możemy spotkac w i■    . ^ _S|_upcy. przepić*

m jc cytowany w nagłówku łaciński Ko c^s ^ opis zawarto jący dzieło Adolfa o przebiegłości mew kscicj

301