i. i|y odwrotnie -(permanentne bóle głowy i zaburzenia przytomności z polni . rn iem i dyszeniem ..mogą.:wskazywać, że doszło do zespołu przedrenow.mia -.byt dużo wydrenowanego płynu, podciśnienie śródczaszkowe). W takich sylu ;jach trzeba czasem wyprowadzić fragment drenu i zawiązać go, a chorego z rżkiem układać w pozycji Trendelenburga, z nogami powyżej poziomu ciała, ■•a leząc o podniesienie ciśnienia śródczaszkowe go. Należy też obserwować potoki nad miejscami, gdzie w tkance podskórnej przebiega cewnik. Obrzęk może Auadczyć o nieszczelności układu i wylewaniu się pod skórę płynu móżgowo-izeniowego. Obrzęk i zaczerwienienie może być dowodem na infekcję w loży. /szystkie spostrzeżenia zespołu pielęgniarskiego są bezcenne.
Rany po operacji kręgosłupa goją się z reguły nieco wolniej niż na doskonale naęzynionej skórze głowy. Bywa, że w wydzielinie z rany operacyjnej pojawia ię płyn mózgowo-rdzeniowy, na co trzeba zwrócić uwagę. Świadczy on o za-lierzonej czy niezamierzonej nieszczelności worka oponowego. Ryzyko infekcji my po operacji kręgosłupa jest podobne jak po operacji głowy. W czasie opora-ji kręgosłupa chorzy coraz częściej mają wszczepiane metalowe układy stabili-ujące, ale to nie zmienia sposobu opieki nad chorym i raną operacyjną. Kontrol-e zdjęcie przeglądowe operowanej części kręgosłupa bezpośrednio po operacji o dyspozycji operatora jest regułą w przypadku tych zabiegów. Ogromna rola poczywa na personelu pielęgniarskim, którego, zadaniem jest prawidłowe przy-otowanie chorego do zdjęcia kontrolnego.
Spośród chorych z uszkodzeniem mózgu pochodzenia naczyniowego najwięcej jest dotkniętych udarem niedokrwiennym mózgu, który wynika z postępujących zmian miażdżycowych naczyń mózgowych, prowadzących do ich zupełnego zamknięcia, niedrożności i zawału mózgu ze znacznymi konsekwencjami neurologicznymi. Nieco rzadsze s'^. krwotoki mózgowe z pękających naczyń mózgowych oraz krwotok podpąjęczynówkowy. W krwotoku podpajęczynówko wym dochodzi najczęściej do pęknięcia tętniaka, czyli uwypuklenia chorobowo zmienionej ściany dużej tętnicy mózgu, która ma kształt podobny do grzyba z małą nóżką (szyja tętniaka) i dużym kapeluszem (kopula tętniaka). Specyfiką tego schorzenia jest to, iż dotyka znacznie więcej osób będących u szczytu aktywności zawodowej niż choroby wymienione poprzednio. W momencie krwotoku, według dość zgodnych statystyk, umiera około połowy chorych. Z pozostałych po całym procesie leczenia do poprzednio wykonywanych zajęć wraca niewiele więcej niż jedna czwarta osób. Tak straszliwe żniwo śmierci i kalectwa wynika z czyhających na chorego po krwawieniu niebezpiecznych dla życia powikłań: ponownego krwotoku, zazwyczaj śmiertelnego, lub skurczu naczyń mózgowych prowadzących do niedokrwienia mózgu i znacznych ubytków neurologicznych, a w konsekwencji do inwalidztwa ■ zy nawn p-otui W Polsce krwotok podpąjęczynówkowy dotyczy około 4000 osób m< nr
Współcześnie znsad;| leczenia il“;< jak na|\vi ■ i. < •) .< ■ i n< \ j i o • < , \ nu •
wencyjne przeznaczyliiowe /.umknięcie lęlmnl.a lub i/ml ną ....... pizyi/yny
krwawienia (np. naczyniak), aby nic ilopu.i u .1.. |>.>M<m*-i»*• lue run mit |hi czym wdraża się leczenie farmakolog,icznr gluwnn ■ • • In otpnbn o ma t uli on skurczu naczyniowego. Obecnie coraz więcią i b. o . li .i. . . .tup -.n n . i.=. operacyjne i coraz mniej nie kwalifikuje się do /alm m • ma. i/ad n | m# Niut nym przeciwwskazaniem przestaje być ciężki stan choreg,o. wyrażony btBfyS IV i V w skali ciężkości i ryzyka krwotoku Himla i Iksa cIhk i;iż u 'cha wli dzieć, że śmiertelność w tych przypadkach jest wysoka.
65