N* ^s« lianie ważna jest ciągła ocena stanu świadomości i jego /mian (uitjlr Bh j w uparciu o powszechnie znany sposób klasyfikacji - polecana :,knla ■ilrt^H"W), częstości oddechów, tętna, ciśnienia tętniczego krwi, sianu źrenic (iówimśe lub nie, reaktywność na światło), pojawiania się wycieku płynu mó źguwo rdzeniowego z nosa lub ucha. U chorych w lepszym stanie duże znaczę-nu mają takie skargi, jak: nasilanie się bólów głowy, nudności, wymioty, nara-■ lanie spowolnienia psychoruchowego. Do celów obserwacji i dokumentacji można wykorzystywać odpowiednią aparaturę monitorującą w takim zakresie, w jakim jest on dostępna i sprawna.
Musi być on prowadzony skrupulatnie ze względu na kontynuowane u chorych z uszkodzeniem mózgu leczenie zwalczające obrzęk mózgu poprzez kontrolowane odwodnienie organizmu. Nie może być ono jednak znaczne, aby nie doprowadzić do niebezpiecznych powikłań ogólnoustrojowych.
Na leczenie farmakologiczne chorych z urazowym uszkodzeniem mózgu składa się głównie leczenie zwalczające obrzęk mózgu poprzez odwadnianie (tzw. leki osmotyczne: mannitol, furosemid i inne), preparaty sterydowe i zabezpieczające mózgowy przepływ krwi.
Temat ten omówiono już w rozdziale 2 niniejszego skryplu I >o najbardziej uniwersalnych badań przydatnych w diagnostyce więks/u-.i i pi/yp.idD.w ma/<>
we go uszkodzenia mózgu należy tomografia komputerowa. Do standardowego wstępnego badania, które pozwala na rozpoznanie najistotniejszych pourazowych powikłań śródczaszkowych, a także w zakresie klatki piersiowej i jamy brzusznej, nie trzeba-specjalnie przygotowywać pacjenta. Jedyny wymóg to spokojne Irżenie chorego podczas badania, uzyskiwane czasem (jeśli jest konieczność) diogfi sedacji z udziałem anestezjologa.
Ji
W zasadzie nie ma przeciwwskazań do jak najszybszego rozpoczęcia odży wiania chorego z urazowym uszkodzeniem mózgu. Sposób karmienia dobiera się, oczywiście, zależnie od stanu. U osób w ciężkim stanie w pierwszych godzinach po urazie zazwyczaj stosuje się odżywianie pozajelitowe. Jak najszybsze założenie zgłębnika do żołądka pozwala odbarczyć chorego z zalegającej treści nieżytowej. Przepłukanie roztworem soli pomaga zazwyczaj we wznowieniu perystaltylci i wtedy można już podawać zarówno płyny jak i specjalne wysokokaloryczne, wysokobiałkowe i bogate w witaminy preparaty przygotowane w kuchni szpitalnej bądź gotowe, z załączonymi miękkimi zgłębnikami, a nawet podobnymi do pomp infuzyjnych dozownikami. Uzyskanie możliwości karmienia przez zgłębnik powinno wiązać się ze zmniejszaniem żywienia pozajelitowego jako mniej fizjologicznego. Pojawienie się odruchu połykania i odkrztuszania skłania do prób naturalnego żywienia chorego, przy czym w miarę możności należy umożliwiać mu samodzielne podawanie sobie pożywienia, na przykład w dużej strzykawce. Nierzadkim powikłaniem ze strony przewodu pokarmowego są luźne stolce i uporczywe biegunki. Wynikają one z wielu przyczyn, do których przede wszystkim należy zmiana czy likwidacja prawidłowej flory bakteryjnej jelit związana z długotrwałąantybiotykoterapią oraz zmiana diety. Sprawdzonym sposobem zapobiegania temu przykremu powikłaniu jest podawanie choremu od początku karmienia preparatów zawierających liofilizowane składniki flory jelitowej (Lakcid, L-acidofilus).