Opieka pielęgniarska nad chorym z niedowładem kończyn (4)

wo krótkim czasie. W większości przypadków utrwala się dość typowy obraz z pierwszych godzin po urazie: porażenie ruchowe kończyn, dolnych i w różnym stopniu upośledzona ruchomość górnych, przeważnie z wypadnięciem funkcji rąk, którą drogą mozolnych wielomiesięcznych ćwiczeń udaje się odzyskać. Rzadszy jest. obraz młodego człowieka z trwale porażoną funkcją wszystkich kończyn oraz dodatkowo występującą niewydolnością oddechową, którą trzeba wspomagać mechaniczną wentylacją. Zu pływem dni i tygodni w wyniku tylko minimalnej poprawy czy też braku poprawy stanu zdrowia.narasta u chorego 'depresja i przeświadczenie o beznadziejności. Praca nad jego psychiką staje się więc z dnia na dzień coraz'Bardziej istotna.

Chory na oddżi al'e' po w i n ien~znależć się pod opieką psychologa od samego początku, gdyż istnieje wtedy szansa na stopniowe przygotowanie go do zadań w przyszłości. Będzie musiał przewartościować wiele dotychczasowych celów w życiu. Psycholog musi dotrzeć do chorego, uzyskać z nim kontakt i realizować krok po kroku określony program terapeutyczny. W procesie tym oprócz psy-eliidoga powinien brać udział cały zespól leczący, w tym także zespół pielęgniar-■ 1 i. md/iim i pr/yjai irl<\ Stworzenie choremu nadziei i perspektywy powrotu do tu .i umIih pi > -w i,i pi/y akceptacji niepełnosprawności jest ważnym psychologu „mym > /s ilnikiem wpływającym na proces leczenia,

IS hahililui pi jc-.i integralną częścią kompleksowego leczenia i pielęgnowania pr./iu turmy rehabilitacji wprowadza się od pierwszych chwil po urazie, a leczenie rehabilitacyjne trwa u wielu chorych do końca życia. Jest to więc proces ciągły, dostosowany do aktualnych potrzeb chorego. Inaczej przebiega rehabilitacja, gdy chory znajduje się w ciężkim stanie ogólnym, gdy prowadzona jest walka o jego życie, a inaczej w okresie późniejszym.

Rehabilitacja chorych z uszkodzeniem rdzenia kręgowego ma w pierwszym rzędzie na celu: utrzymanie ocalałej czynności rdzenia kręgowego i przywrócenie utraconej czynności w możliwie największym zakresie (to zadanie jest bardzo trudne). Docelowymi zamierzeniami są: uzyskanie samodzielności i niezależności przez chorego na tyle, na ile jest to możliwe, nie wykluczając w określonych przypadkach powrotu do pracy, czyli generalnie przywrócenie człowieka niepełnosprawnego społeczeństwu (reintegracja społeczna).

U chorych z uszkodzeniem rdzenia kręgowego rehabilitacja, w pewnych formach, powinna rozpocząć się zaraz po przyjęciu do szpitala Ćwiczenia bierne, z pewnymi formami czynnych, można zaczynać od zaraz. Ma to znaczenie w

utrzymaniu biernej ruchomości kończyn, co w przyszłości zapobiega przykurczom i cłaje większą szansę powodzenia całej rehabilitacji. Nie bez znaczenia są też bodźce docierające do mózgu poprzez uszkodzony rdzeń kręgowy. Wykonują one coś, co można nazwać ponownym torowaniem szlaków czuciowych w ośrodkowym układzie' nerwowym. Pozwalają na wytworzenie też różnego rodzaju automatyzmów, które można przyrównać do tworzenia nowych luków odruchu, niezbędnych w zastąpieniu pewnych czynności dowolnych (np. automatyzm pęcherza moczowego). Ćwiczenia bierne przyłóżkowe, połączone z masażem suchym, pomagają w utrzymaniu prawidłowego krążenia obwodowego, co zapobiega zastojom i zakrzepom żylnym.

Gdy tylko stan chorego na to pozwala, przystępuje się do stopniowego jego uruchamiania. Z tymi działaniami czekamy w zasadzie tylko do następnego dnia po operacji. W zależności od zakresu i rozmieszczenia mięśni z upo.śln!/<mą funkcją chory jest poddawany ćwiczeniom, których program jest indywidualnie ustalany. Od początku przystępuje się do ćwiczeń wzmacniających silę spiaw nych grup mięśniowych. Częstotliwość i zakres dostosowany jest do możliwości chorego na danym etapie, w miarę poprawy stanu zwiększa się ilość i zakres ćwiczeń, przechodząc z ćwiczeń biernych na bierno-czynne i czynne.

Uszkodzenie rdzenia kręgowego prowadzi do wzmożenia napięcia mięśni poniżej poziomu uszkodzenia i stwarza ryzyko pojawienia się przykurczów. Aby im zapobiec, a także ich utrwaleniu, jeśli już wystąpiły, należy zapewnić stawom ustawienie funkcjonalne zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. Należy również pamiętać o wykonywaniu ruchów biernych wszystkimi stawami, wielokrotnie w ciągu dnia, zwłaszcza w pierwszych tygodniach po urazie.

10.7. Postępowanie rehabilitacyjne w późnym okresie po urazie

Chorzy po urazach rdzenia, zwłaszcza całkowitych, prezentują zazwyczaj znaczny stopień niesamodzielności i pozostają pod opieką całe życie. Fachowa pomoc medyczna, świadczona również przez personel pielęgniarski obejmuje nawracające zakażenia dróg moczowych, spastyczność i przewlekłe bóle w znacznej mierze od spastyczności zależne. Bywa, że w walce ze spastyc/nością trzeba korzystać ponownie z leczenia szpitalnego Szansą dla chorych, która zo-