Obraz3 2

3. Konto - podstawy ewidencji księgowej

Powinien on w szczególności zawierać:

• wykaz kont syntetycznych, uzupełniony komentarzem wyjaśniającym treść i powiązania (korespondencję) zapisów dokonywanych na kontach,

• zasady tworzenia i prowadzenia ewidencji analitycznej (z podaniem kryterium podziału konta syntetycznego na konta analityczne),

• określenie przyjętych zasad wyceny aktywów i pasywów (w sytuacjach, w których ustawa dopuszcza wybór),

• metodę ustalania wyniku finansowego w postaci porównawczej lub kalkulacyjnej.

Zakładowy plan kont może zostać uzupełniony wykazem kont pozabilansowych, których salda i obroty nic wchodzą do sprawozdań finansowych, ale ułatwiają zarządzanie przedmiotami objętymi taką ewidencją i sprawowanie nad nimi kontroli. Jednostki gospodarcze mogą opracowywać zakładowy plan kont, opierając się na wzorcowym wykazie kont w raz z wyjaśnieniami, który został opracowany przez Departament Rachunkowości Ministerstwa Finansów. Mogą również prowadzić księgi rachunkowe na podstawie planu kont opracowanego i publikowanego przez osoby prawne lub fizyczne zajmujące się świadczeniem usług w zakresie organizacji rachunkowości.

Typowy' zakładowy plan kont składa się z 9 zespołów kont.

Konta zespołu 0 - „Aktywa trwale”, są przeznaczone do ewidencjonowania:

• środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych w wartości początkowej (w' tym także przejętych w leasing finansowy) oraz ich umorzeń,

• inwestycji długoterminowych, w szczególności inwestycji w nieruchomości, wartości niematerialne i prawne oraz aktywa finansowe,

• odpisów aktualizujących wartość długoterminowych aktywów finansowych,

• środków trwałych będących w trakcie budowy, montażu lub ulepszania.

Do zespołu 0 należą również konta pozabilansowa, na których ujmuje się między innymi własne środki trwale w likwidacji, środki trwale przyjęte w leasing operacyjny lub dzierżawione.

Konta zespołu 1 - „Środki pieniężne, kredyty bankowe i inne krótkoterminowe aktywa finansowe”, służą do rejestrowania:

• gotówki w walucie polskiej i walutach obcych przechowywanych w kasie przedsiębiorstwa,

• środków pieniężnych krajowych i w walutach obcych ulokowanych na rachunkach bankowych,

• papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu (akcji, udziałów, obligacji, bonów skarbowych),

• innych środków pieniężnych (w szczególności: czeków, weksli obcych, bonów skarbowych, lokat terminowych płatnych lub wymaganych w okresie krótszym niż 3 miesiące) oraz środków' pieniężnych w drodze,

• zaciągniętych kredytów' bankowych,

• odpisów aktualizujących wartość krótkoterminowych aktywów finansowych,

• wszystkich innych inwestycji krótkoterminowych.

Konta zespołu 2 - „Rozrachunki i roszczenia”, są wykorzystywane do ewidencjonowania wszelkich krajowych i zagranicznych rozrachunków', w^r tym również roszczeń, przez które rozumie się należności kwestionowane przez kontrahentów oraz dochodzone na drodze postępowania sądowego. W szczególności są to rozrachunki:

• z odbiorcami i dostawcami,

• z pracownikami,

• publicznoprawne,

• z właścicielami,

• z tytułu zaciągniętych i udzielonych pożyczek.

Kont zespołu 2 używa się również do rejestrowania różnego rodzaju rozliczeń, na przykład wynagrodzeń, szkód, niedoborów, nadwyżek. W tej grupie kont mogą również funkcjonować konta pozabilansowe przeznaczone (jo ujmowania należności i zobowiązań warunkowych (niepewnych, np. z tytułu udzielonych poręczeń).

Konta zespołu 3 - „Materiały i towary”, służą do ewidencjonowania stanów' oraz przychodów i rozchodów materiałów i towarów, a także do rozliczania zakupów towarów, materiałów, usług i środków trwałych. Jeżeli księgowanie zapasów materiałów i towarów odbywa się w stałych cenach ewidencyjnych, wśród kont zespołu 3 pojawiają się konta służące do ujmowania różnic między cenami rzeczywistymi nabycia (zakupu) zapasów a stałymi cenami przyjętymi do ich ewidencji, tak zwane odchylenia od cen ewidencyjnych towarów albo materiałów. W zespole 3 mogą występować konta pozabilansowe, na których rejestruje się zapasy obce, nic będące własnością danej jednostki gospodarczej.

Na kontach zespołu 4 - „Koszty według rodzaju i ich rozliczenie”, są ujmowane proste koszty według rodzaju. Najbardziej typowy wykaz kont kosztów według rodzaju obejmuje:

• amortyzację,

• zużycie materiałów i energii,