P1010380

pełnienia O. płodem - poza jej świadomością¹. Swoistą współczesną kontynuacją tego cyklu - gwałtu na śpiącej kobiecie - jest cieszący się wielkim powodzeniem wśród krytyków i publiczności film Pedro Almodóvara Poroz-mawiaj z nią (2002). Występują tu (aż!) dwie kobiety pogrążone w śpiączce i opiekujący się nimi dwaj mężczyźni. Połączy ich dziwnie głębokie uczucie, a jedna z kobiet - od kilku lat nieprzytomna, po prostu „martwa kobieta” opisywana przez Elisabeth Bronfen (por. rozdział 5), martwy przedmiot pożądania według Bataille’a - zostanie zgwałcona przez przemawiającego do niej stale i czule jednego z opiekunów (stąd brawurowy wprost tytuł recenzji w „Przekroju”: Rozmawiaj i rób, co chcesz). Recenzenci opisali to wydarzenie jako objaw obsesyjnej miłości, przyczyniającej się do obudzenia „śpiącej królewny”. Reklamy filmu Almodóvara ukazują - jedna nad drugą - dwie śpiące? martwe? kobiety. Mogłoby to skłaniać do przemyśleń nad nekrofilskim charakterem męskich fantazji heteroseksualnych².

Znany szeroko obraz Johanna Heinricha Fiisslego pod tytułem Nocna mara lub Koszmar (por. rozdział 13) cieszył się niebywałą popularnością. Znamienne, że reprodukcja tego obrazu znalazła się również w wiedeńskim mieszkaniu Freuda. Fiissli przedstawił leżącą na wznak w dręczącym śnie bezwładną kobietę, z odrzuconą w tył głową, odsłoniętą szyją i luźno zwisającymi rękami. Jej pierś przygniata demoniczny, podobny do małpy inkub. W otwartym oknie, zza uchylonej zasłony widać równie demoniczny koński łeb z buchającą parą z pyska i żarzącymi się oczami. W Carmilli Le Fanu Laurę we śnie nawiedza „czarne jak sadza zwierzę, podobne do olbrzymie-

Alice Day oraz Walter Pigeon w kostiumie człekokształtnej małpy. Kadr z filmu Goryl (The Gorilla); reżyseria: Alfred Santell, produkcja: Stany Zjednoczone 1927

Na stronie obok: Bela Lugosi jako Dracula i Helen Chandler jako Mina w filmie Książę Dracula

1

   Za źródło Markizy von O. uchodzi esej Montaigne’a O pijaństwie. Traktuje on o pewnej wiejskiej kobiecie, zacnej wdowie, która „mniemałaby się ciężarną, gdyby miała męża”. I było tak w istocie, gdyż „młody pachołek w jej służbach”, znalazłszy ją obficie napojoną winem i uśpioną wpodle kominka, „łacno mógł jej zażyć bez przebudzenia” (M. de Montaigne, Próby. Księgą druga. Przełożył T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985, s. 51).

2

   Jak dotąd, w odpowiedzi na entuzjastyczną ocenę utworu Almodóvara dokonaną przez Grażynę Stachównę, cierpko wyraził się o nim Konrad J. Zarębski, traktując go wprost jako „film o nekrofilii" („Kino" 2003, nr 1).