p2190413

HB    OSOBA I C/.YN

Płjrfc* #o ma tyczna integralność człowieka

I otóż między lak pojęta soraaiyką a psychika człowieka zachodzi śclily marek i zakiność polegająca na uwarunkowaniu funkcji psychicznych ogó-łea faakcji somatycznych, a zwłaszcza niektórymi funkcjami szczegółowymi. Sam wyraz ^psychika" (od grec. psyche) wskazuje na duszę, jednakie nie od razi w metafizycznym tego słowa znaczeniu. Naprzód w znaczeniu „fizycznym" i poniekąd zjawiskowym. Chodzi tu mianowicie o cały szereg przejawów integralnego tycia ludzkiego, które nie są same w sobie cielesne, materialne, 1 równocześnie wykazują pewną zależność od ciała, pewne uwarunkowanie somatyczne. Tak np. widzenie wzrokowe albo wzruszenie uczą-ciowe nie są same w sobie cielesne, ale wykazują pewną zależność od ciała i powiązanie z nim. Bogata sfera faktów psychicznych pozwala bez trudu się wyodrębnić w całokształcie dynamizmu właściwego człowiekowi. Przy wyodrębnieniu ich jednak w stosunku do somatyki, w stosunku do tego, co samo w sobie jest cielesne, trudno nie stwierdzić równoczesnej zależności i uwarunkowania przez sóma: przez ciało jako organizm. Stwierdzenie tej odrębności i zarazem zaleiności jest tak dawne, jak nauka o człowieku. Szczególnie wiele zawdzięczamy tutaj filozofii Arystotelesa z jego realistycznym nastawieniem na świat fizyczny, które inaczej podbudowało metafizykę oraz antropologię Stagiryty niż nastawienie na świat samych idei Platona.

Integracja osoby w czynie opiera się na uwarunkowaniu psychiki przez somatykę. Stąd też człowiek czerpie swą integralność. Integralność człowieka to me tylko obecność w nim wszystkich składników w sferze somatyki i psychiki, ale takie system wzajemnych ■ warunkować, które umożliwiają właściwe człowiekowi funkcje jednej i drugiej. Jest to więc imegralooić nie statyczna, lecz dynamiczna. Jeżeli chodzi o kierunek wzajemnych uwarunkować, to przebiega on niejako od zewnątrz do wewnątrz, gdy chodzi o uwarunkowanie funkcji psychicznych przez somatyczne - i od wewnątrz do zewnątrz, gdy chodzi o somatyczną ekspresję funkcji psychicznych. Psychologia, a raczej antropologia arystotelesowsko-tomistyczna rozróżnia w tym pierwszym kierunku: uwarunkowanie somatyczne funkcji psychicznych Sn wewnątrz" - w taki sposób są uwarunkowane somatycznie wszystkie funkcje zmysłowe, oraz uwarunkowanie li tylko „od zewnątrz" -| uki sposób o warunkowane są somatycznie funkcje duchowe człowieka. Funkcje dachowe są bowiem wewnętrznie niezależne od materii. Integralność człowieka i znaczeniu empirycznym weryfikuje się dynamicznie: przez pro* widbwość faakcji. która zależy od całokształtu uwarunkować psychiki przez

H| oraz I w kierunku ekspresji * tomatyki przez psychikę. Na lya dynamicznym całokształcie opiera się też integracja osoby 9 czynie. Ról* eorodne zaś braki w tej dziedzinie określamy terminem .dezintegracji".

S. Osoba 8 dało

Wzmianka o bykmorftzmte

Zdaje się, te w tej chwili zostało jut w dostatecznej mierze stworzcme tło dla postawienia tego problemu. W pewnym sensie nawet problem jmba i ciało" został jut właściwie postawiony. Zdaje się. te nie grozi nam aebezpieczeństwo takiego wyodrębnienia ciała oraz jego dynamicznego idziału w dynamicznym całokształcie osoby i czynu, aby kryła się w tym jikaś postać „absolutyzacji aspektu". Rzecz jasna, it nie możemy dała ludzkiego badać w oderwaniu od tego całokształtu, jakim jest człowiek, ta. zarazem bez zrozumienia, te jest on osobę. Nie możemy (et wnikać we właściwe ciału ludzkiemu dynamizmy i potencjaloość bez podstawowego no-ronienia czynu oraz jego osobowej specyficzności. Pod tym względem wypada zaaprobować to widzenie rzeczywistości łódzkiej, jakim obdarzyła nas filozofia tradycyjna (Arystoteles. Tomasz z Akwinu), odnajduj* | aiowieki si podobieństwo do innych bytów widzialnego świata oprócz pierwiastka .materia - hjffc" inny jeszcze pierwiastek: Jorma - morphf. Stąd teoria hylemorfizmu oraz w ramach tej teorii przeprowadzona analiza bym ludzkiego. Podstawowa akceptacja takiego widzenia nie oznacza jednak zamiaru reprodukowania tutaj samych formuł charakterystycznych dla koocepcji hylemorfizmu. Jut dotychczasowe rozważania wskazują chyba dostatecznie m wysiłek ponownego odkrywania dynamicznej ludzkiej rzeczywistości jako rzeczywistości osoby i czynu, chociaż ujęcie tejże rzeczywistości w tradycyjnej antropologii filozoficznej jest na swój sposób doskonałe.

Konstytucja somatyczna jako podstawa konkretyzacji osoby

Gdy chodzi o ciało w jego ścisłej przynależności do osoby lodtkx), to możemy zrazu zatrzymać się na ujęciu jakby statycznym tego zagadnienia. Przynależność ciała do osoby ludzkiej jest tak ściśle konieczna, to dato wchodzi do definicji człowieka - przynajmniej I sposób pośrcto* uk. jak do