PICT6107

196

Nic ma stałych reguł, pozwalających na dobór próby reprezentat w ustalonej wysokości. Są natomiast reguły, pozwalające na jakość"^ dobór próby. Generalna reguła domaga się, aby próba reprezemo ^ ła wszystkie cechy i wszystkie elementy populacji generalnej! °"^a*

W naszych badaniach nad pokoleniem odwróconych pleców no się moment wielkiej wagi. Możemy przecież aspirować do ukazania obi'¹ cza młodzieży polskiej. Musimy wówczas /. populacji generalnej dro' odpowiednich zabiegów statycznych wybrać próbę reprezentatywna. f>t! wiedzmy od razu. że zamiar taki dla indywidualnego badacza jest prawt niewykonalny ekonomicznie i czasowo. Ciągle jednak rozstrzygnięcia wymaga decyzja, czy badać będziemy młodzież jednego środowiska czy wielu. Np. może tylko młodych robotników, ale może także młodzież wiejską, młodzież uczącą się. Tych podziałów może być znacznie więcej i wybrane zbiory mogą się krzyżować.

W badaniach, które ilustrują poszczególne etapy procesu poznawczego dokonany został wybór celowy. Wybrano grupę młodzieży uczącej się z klas 3 i 4 dwóch średnich szkół technicznych; razem 140 uczniów oraz grupę młodych robotników mieszkańców hotelu robotniczego - 30. Szkoły i hotel robotniczy znajdowały się w Warszawie.

Trzeba dodać, że dobór grupy młodych robotników powinien być dokonany wedle schematu systematycznego dobom losowego, a nie był. Był przypadkowy. Podobnie w doborze młodzieży powinny być zastoso-vane proste schematy doboru losowego. Sytuacja indywidualnego bada-fza jest jednak taka, że uzyskanie dostępu do terenu badań jest okolicznością tak pomyślną, że nie śmie już stawiać dalszych żądań, tym bardziej że jest naglony przez okoliczności obiektywne (programy, sesje, matur)). W tych jednak formalnie niewłaściwych sposobach dobom grup kryje się mimowolnie duży ładunek przypadkowości i jeśli badacz w pełni wyjaśni wszystkie okoliczności dobom, a we wnioskach nie będzie aspirował dc generalizacji - to sytuację taką można przyjąć za dopuszczalną.

Niedopuszczalny jest dobór celowy grup celowych, o których z coą wiadomo, że będą w specjalny sposób nastawione. Tak więc błędem . dzie do badań nt. oceny praworządności dobierać więźniów lub pobejan tów, chyba że ich właśnie chcemy zbadać. Błędem będzie funkcjonuj nie organizacji oceniać przez badanie jej funkcjonariuszy. j^a^ ¹⁰ organizacje młodzieżowe.    . _vvf_or.

Świadomość ograniczeń, jakie narzuca dobór grupy badawczej

_mulowaniu uogólnień powinien towarzyszyć badaczowi w opisanych okolicznościach.

8 2.5. Typologia zmiennych

\V rozdziale 2 przedstawiłem teoretyczną charakterystykę zmiennych i dla prawidłowego wykonania tej operacji konieczne jest zapoznanie się z paragrafem 2.4. rozdziału 2. Rejestr zmiennych oznacza próbę uświadomienia sobie, przez jakie cechy poznawać będziemy istnienie zdarzenia, zjawiska, procesu, przez jakie cechy poznawać będziemy związek między zdarzeniami, wreszcie przez jakie cechy poznawać będziemy wpły w jednego zdarzenia na drugie. Jak pamiętamy najpowszechniej występują dwie kategorie zmiennych: tzw zmienne niezależne oraz zmienne zależne. W rozwiniętych empirycznie badaniach spotykamy wielką różnorodność zmiennych. Ich nazwy wskazują na ogół na funkcje, jakie pełnią w badaniach. Mówi się więc o zmiennych pośredniczących, selekcyjnych, kontrolnych itd.

W procesie poszukiwania i typologii zmiennych szukać będziemy takiej ich roli. która będzie kształtować dane zjawisko, wywoływać zdarzenie lub wpływać na przebieg zdarzeń. Odwołując się więc do przyjętego stałego przykładu, możemy uznać za ważne następujące cechy jako ważne:

1.    zawód (uczeń robotnik).

2.    typ środowiska rodzinnego (robotnicze, inteligenckie, chłopskie).

3.    stosunek do religii.

5.    środowisko pochodzenia (wieś. miasto),

6.    sytuacja materialna rodziny.

Wieku i płci nie warto uznawać za istotne zmienne, ponieważ wiek limituje określony status życiowy, są to wszystko ludzie młodzi, a kobiet ^{w ,e}J Populacji był niewielki procent.

Wymienione wyżej zmienne są to w zasadzie zmienne niezależne, przynajmniej w świetle przyjętego przez nas kierunku interpretacji. Spróbujmy obecnie przedstawić rejestr zmiennych zależnych: Nieulność jako postawa społeczna.

-• Krytycyzm jako mechanizm oceny władzy.

Niechęć do aktyw ności społecznej.