PICT6117

216

8.3.6. Opracow.inic teoretyczne i uogólnianie wyników

Zarówno ten etap pracy, jak i poprzedni, czy jeszcze niektóre inne ma nie tyle charakter techniczny zabiegów, ile raczej charakter pracy konc^ cyjncj. Część pracy, któr.j teraz omówimy, polegać będzie na myślowy^ podsumowaniu całości badań i ułożeniu koncepcji przedstawienia ich w postaci zracjonalizowanego wywodu myślowego. Dokonaliśmy obli-czenia wyników oraz weryfikacji hipotez. Część z nich znalazła afirma-cję w uzyskanym materiale, część została obalona. dając tym samym podstawę do wysnucia innych założeń, posiadających uzasadnienie negatywne Otóż te zweryfikowane hipotezy i inne uogólnienia to jakościowy rezultat badań, to właśnie wyniki naszych badan, mające służyć do zbudowania całego opracowania.

Zadaniem naszym jest uporządkowanie uzyskanych wyników wedle ich zakresu i znaczenia, przyporządkowanie poszczególnych hipotez generalnym założeniom i celom badań. Polega to również na werbalnym opracowaniu wyników liczbowych i rejestracji wszystkich aspektów badanego zagadnienia. Uzyskane wyniki gromadzimy w grupy problemowe, które tworzą podstawę do budowania uogólnień.

Powrócić nam wypadnie w tym miejscu do samych początków procesu badawczego. Formułowane tam były ogólne założenia i cele badawcze naszej pracy. Intencją, którą kieruje się każdy badacz, jest stworzenie w oparciu o uzyskane wyniki pewnych prawideł postępowania praktycznego. Pomijamy tu świadomie inne cele badań, bo w gruncie rzeczy ich rola jest podobna. Różnica leży tylko w zakresie ich stosowalności. O ile badania diagnostyczne mają dać wiedzę instrumentalną o historycznie i przestrzennie umiejscowionym obiekcie, układzie lub zbiorowości łccznej, o celu ich przekształcania lub korygowania, o tyle badania teoretyczne służą do budowania teorii ogólnych o zastosowaniu powszechny Po uzyskaniu materiału badawczego dotyczącego konkretnej rzeczywisto* ści pierwszym obowiązkiem badacza jest próba zastosowania zdobytej w^ dzy do celowego modelowania tej rzeczywistości. Aby jednak ^uz'^ uzasadnienie postępowania praktycznego, należy wpierw pizeprowa „dowód prawdy”. Polega to na stworzeniu konkretnej teorii °^^K'^{S 0I}'_uC. prawidłowości. Innymi słowy, badacz jest zobowiązany do prze ^ ^ nia naukowych uzasadnień założeń teoretycznych oraz wykazani teriale ważącym z odpowiednią „mocą” trafności zamierzeń P^{ra l}-^vC

Schemat takiego wywodu powinien zawierać cel badań i hipotezy badawcze. następnie przedstawić środki i metody poszukiwań okoliczności i przypadków uzasadniających lub obalających założenia hipoteczne. Z kolei powinien przedstawiać wiarygodny materiał, uzyskany niezawodnymi metodami, które dawałyby podstawy do uznania za prawdziwe założeń i hipotez badawczych, uzasadnione uogólnienie o zjawiskach, cechach i zależnościach, stanowiących przedmiot poszukiwanych rozwiązań, a w końcu podać wnioski praktyczne i wskazania do działań korygujących bądź przekształcających określony obiekt, rzeczywistość czy stosunki.

Tymi właśnie założeniami kierować się należy przystępując do ujęcia całego procesu badawczego w jedną całość. Jeśli wszystkie poprzednie działania były poprawne z punktu widzenia wymogów metodologii, to w końcowym etapie pracy pozostaje nam tylko przedstawić szczegółów v opis zamierzeń, badań i w yników, aby uzyskać spójną całość. W poprzednich etapach dokonaliśmy koniecznych zabiegów statystycznych i werbalnych. aby końcowy efekt naszych badań posiadał charakter teorii naukowej określonej skali.

Opracowanie końcowe składa się z pewnej ilości części formalnych i części merytorycznych. Części formalne uzyskujemy przez podzielenie całości pracy na rozdziały lub inne części wedle zasady określonych odrębności przedmiotowych. Części merytoryczne natomiast to zadania, cel i hipotezy, następnie tok badań i ich opracow anie i wreszcie uogólnienia i wnioski.

Zilustrujmy zasadę opracowania końcowego planem pracy, której przykład towarzyszył nam przez cały rozdział:

Temat:    Postawy i opinie młodzieży wobec społeczeństwa i prze

mian społecznych w latach 1980-1981.

Wstęp

Rozdział 1. Istota konfliktu społecznego i jego wpływ na postawy jednostek.

Rozdział 2. Oblicze młodzieży w świetle badań naukowych i publi-

cystyki.

ozdział 3. Założenia metodologiczne i organizacyjne badań, ozdział 4. Obraz społeczeństwa w oczach młodzieży.

°zdział 5. Postawy młodzieży wobec instytucjonalnych torm ż\cia

społecznego.