PICT6167

3N

może prowadzenie wywiadów z. osobami uczestniczącymi w bad-(patrz wywiad skoncentrowany na problemie), a także systemm_v^aniU prowadzenie notatek itp.    * ^Znc

5. Faza refleksji nad obserwowanymi (zachodzącymi) procesami i_cw. tualnie ponowne zgłębianie problemu. Powrót do faz poprzednich i * prowadzenie ponownego badania) jest niezbędny wówczas, gdy _cr_ek ’ wprowadzonych zmian są zdaniem badacza niezadowalające, a dostrz \ on w trakcie badania możliwość udoskonalenia wprowadzanego pr jektu zmian. Ważne w tej fazie może okazać się intensywne studiowanie literatury, która może być pomocna w wyjaśnianiu problemu, a t_ak_Zc umożliwi dogłębny jego ogląd i bogatszy opis. Poznane teorie nioe okazać się ważnymi narzędziami, przy pomocy których dokonywany jest ogląd praktycznej sytuacji, mogą także umożliwić wybór bardziej adekwatnej strategii działania w fazie konstruowania kolejnego kroku w programie udoskonalania badanej praktyki.

6. Faza powtórnego planowania... wchodzimy w kolejny cykl zawierający fazy 3 -6.

7.

Faza integrująca wiedzę zdobytą podczas badania z wiedzą naukową teoretyczną. Jest to także faza wypracowywania własnych koncepcji opisu, analizy i interpretacji zebranych materiałów, w oparciu o istniejącą na ten temat wiedzę.

8.

Faza metarefleksji nad przedmiotem badań. W tej fazie niezbędne jest osadzenie wiedzy zdobytej w trakcie badania w kontekście już istniejącej. Każde jednostkowe badanie wnosi coś nowego do wiedzy już na ten temat zdobytej i badacz może próbować określić miejsce i rolę wyników własnych w całości dostępnej mu na ten temat wiedzy. Faza ta może służyć osadzeniu wyników w szerokim polu teoretycznym, co umożliwia potraktowanie ich jako przyczynku dla późniejszych uogólnień. bądź służyć może także tworzeniu teorii na bazie zdobytej wiedzy i doświadczeń.

S. Kemmis spiralę autorefleksyjnego cyklu ogranicza do faz 3-6. po* nieważ fazy te stanowią powtarzającą się sekwencję kolejnych kroków w badaniu praktyki. Pozostałe fazy, zarówno te początkowe, jak i końcowe stanowią po prostu całościowy opis przebiegu badania w działaniu. 0 ile wprowadzanie pierwszego kroku może wydawać się w miarę łatwe.otyłe uczynienie każdego kolejnego wymaga poważnych analiz skutków krokow wcześniejszych. Niekiedy powoduje to konieczność cofnięcia się aż do

' Mę darzyło. Rozpocz dc “ _n^"„7_u :ji i zmian naw.-t w „»/.________ . / ^h *^wu

' “"“ ^{naWCl w} *•*"*•"> probkmii a^<ukzc

^łymP^r°g^ram,cbadania-.

* Wyszczególnione fazy mają ..,.**.„« cnaniKler porządkujący w pcw-

„vrn tylko slopniu pokrywaj;, s,ę chronologie*™, z przebieglej_bJZ

« rzeczywistości jest to proces znacznie bardziej płynny, otwarty . nie systematyzowany, bowiem refleksja czy metarefleksja towarzyszy badanowi od początku badania, na każdym jego etapie. Może być to refleksia fragmentaryczna, dotycząca szczegółowych zagadnień, jednak jest ona _tt3żna. ponieważ dzięki mej nastąpić może zmiana opinii czy stanowiska w rozważanej sprawie. Wątpliwe bowiem wydaje mi sie postulowane przez niektóry^ch autorów piszących o badaniach w działaniu „zawieszenie" namysłu. refleksji na czas badania, ponieważ niewykonalne wydaje się pozbycie się na ten czas własnej wiedzy i doświadczeń. Ponadto pozbawienie się prawa do refleksji w trakcie badania nie pozwała na autoedukację.

₃ jest to przecież jeden z celów badania. Kryterium poprawności nie stanowi rygorystyczne przestrzeganie kolejnych kroków w badaniu, lecz sensowność dokonanej zmiany sytuacji, w której to badanie się odbywało.

Badanie w działaniu może być prowadzone zarówno przez pojedynczego badacza, gdy ma ono na celu polepszenie jego praktyki, jak i zespół. gdy ma na celu zmianę społeczną dokonywaną na szerszą skalę, obejmującą swym zasięgiem dużą liczbę osób i szerszy zakres zjawisk. Na przykład jeśli grupa badaczy chciałaby usprawnić funkcjonowanie wybranej szkoły wprowadzając tam w życie projekt przekształcenia jej w placówkę bardziej odpowiadającą potrzebom społeczności, w której się znajduje. lub też projekt ożywienia aspiracji edukacyjnych dzieci i rodziców mieszkających na terenie postpegeerowskiej wsi. Pojedyncza osoba nie byłaby w stanie takiego projektu zrealizować, ani zauważyć zbyt wielu efektów jego wprow-adzenia. Do tego potrzebna jest grupa.

Badania w działaniu odbywają się przy większym lub mniejszym współ-udziale uczestników sytuacji, w której ono przebiega. Stopień aktywno-&i. z jaką badani włączają się w nic. jest w dużym stopniu zależny od poziomu ich zainteresowania skutkami zmian, które się wprowadza, od ^te£o, na ile ow^łe zmiany są oceniane jako pożądane, ważne dla nich, a tak-zeod wzajemnych relacji badacza z badanymi. Niektórzy autorzy wyraż-ⁿ*^c optują za nawiązaniem ścisłej współpracy ze współuczestnikami sytu-