PICT6423

____ _or/cc CZV , na ile owe ...nne zbiorowości” są wystarczająco podobne*

monograficznych poza obręb terenu, na którym były prowadzone, bada liczyc z zarzutem, iż dokonane uogólnienia odnoszą się do instytucji* wości. które nie były przedmiotem badań. /. tego względu mogą być _m^| ^Z*^D'^0fl

istotnymi wzpMami. „laicgo rozszerzając wn,.s_W z

giHlne a nawet nieprawdziwe, gdyż środowiska te często nic są pod °'^V'^ar^' ii podobne do siebie. Problem ten jest o tyle istotny, że badacz ^VVl'^C*°^n3a

względami podobne    o.w----------- -    -    ------“^ti-zc najej-.

ściej dążą do rozciągania wyników z przeprowadzonych przez siebie badań. Obszary czy te zbiorowości ludzkie, które nie były przedmiotem badań.

Monografia ma szerokie zastosowanie w badaniach pedagogicznych, fc* niesiona na grunt pedagogiki jest specyficznym studium przypadku, odnoszą^ Się nic tyle do jednostki, ile do instytucji wychowania. Zastosowana na użytd pedagogiki jest „metodą badawczą, której przedmiotem są instytucje*^, towo-wychowawcze i opiekuńcze, jak i instytucjonalne formy działalności zmierzającą do wszechstronnego poznania ich struktury, zasad i efektywna ści działań wychowawczych z myślą o opracowaniu koncepcji ich doskona.

lenia i rozwoju” [T. Pilch 1995. S.46J.    .    ,    .

Monografia pedagogiczna dotyczy głownie opisu funkcjonowania szkół, instytucji opiekuńczych, wychowawczych. kulturalnych oraz wszelkich insiytu. cjonalnych form związanych z kształceniem, wychowaniem i wszechstronnym rozwojem dzieci i młodzieży w kontekście icli środowiskowych uwarunkował Można powiedzieć, iż charakterystyczną cechą badań monograficznych, jest dążenie do poznania instytucji oświatowych oraz realizowanych w nich różnych rodzajów i form działalności dydaktycznej czy wychowawczej, z myślą o ich doskonaleniu i opracowaniu koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych. Bada-nia zmierzają także do wskazania na sposoby zachowania się uczniów i wychowanków. sposobów ich działania w tych instytucjach, jak i wzajemnego komunikowania się uczniów z uczniami, uczniów z nauczycielami czy innymi osobami. celem określenia poziomu integracji badanych zbiorowości poprzez poznanie tych wartości, które decydują o trwałości tych instytucji.

Zebrane informacje stanowią zazwyczaj podstawę do przeprowadzenia analizy tak ilościowej, jak i jakościowej. Jej celem jest nie tylko dostarczenie wiedzy na temat funkcjonowania danej instytucji, ale także i jej wykorzystanie do usprawnienia działań innych, podobnych instytucji oświatowych czy też podjęcia działań profilaktycznych, kompensacyjnych czy terapeutycznych w sytuacjach niosących zagrożenie wychowawcze dla ich uczestników.

Zebrane materiały jak i oparte na nich analizy mogą stanowić podstawę do wyprowadzania wniosków odnoszących się wprawdzie do pojedynczych instytucji. lecz mogących być wykorzystanymi do formułowania twierdzeń ogó.-nych. Możliwość uogólniania wniosków i przenoszenia ich na grunt innych podobnych instytucji jest uprawniony tylko wówczas, gdy badany przypal można uznać za reprezentacyjny dla danej kategorii przypadków. Z tych po-

,₄* przeprowadzana analiza powmna koncentrować się głównie na ivch wnntclt i metodach pracy tnstylucj,. które wszechstronnie naświetlaj,'jej 'cioto realizowane funkcje . zadań,a oraz wskazuj, na osiągane efekty. Szcze-■^Slc znaczenie należy przyp.sać anahzom zmierzającym do poznania tych Cis* i procesów wychowawczych, które s, bezpośrednto nicobscrwowalne 'dotarcie do nich jest „tczwykle trudne. W tym znaczeniu, pedagogicznych Ldait monograficznych me można ograniczyć jedynie do opisu instytucji : Wistowych oraz stosowanych w nich takich czy innych różnych rozwiązań nreanizaeyjnych czy programowych, ale do pozyskania wiedzy niezbędnej do usprawniania działań tych jak i innych instytucji, czy podjęcia działań kom-ncitsacyjnych czy terapeutycznych.

Badania monograficzne dostarczają pełniejszych informacji niż inne metody badawcze w zakresie poznawania:

, /j_awisk bezpośrednio meobscrwowalnych, często niepowtarzalnych i trud-nycłi do ilościowego ujęcia a jednocześnie wymagających całościowego rozpoznania, celem ich zrozumienia i zinterpretowania.

2    Stosunków społecznych zachodzących w różnych zbiorowościach, np. w szkole internacie, placówkach opiekuńczych, kulturalnych, itp.

3    Przebiegu niektórych procesów związanych z iunkcjonowanicm systemu (mikrosystemu) wychowawczego, z samorządnością czy samodzielnością instytucji oświatowych, ich autonomii, zaradnością, itp.

4.    Różnic w funkcjonowaniu instytucji mających podobny charakter, lecz zlokalizowanych w różnych środowiskach, wiejskich, miejskich, osiedlowych, rozproszonych, itp.

5.    Kształtowania się postaw i opinii społecznych w określonym środowisku pod wpływem wprowadzanych zmian, np. postaw nauczycieli wskutek zwiększenia autonomii szkoły, decentralizacji zarządzania oświatą lub odpłatnością za naukę lub studia, itp.

Badania monograficzne powinny zawsze być poprzedzone tzw. badaniami przedwstępnymi, którymi może być wstępny wywiad. Mają one na celu zapoznanie się badacza z terenem badań i środowiskiem oraz z funkcjonującymi w nim instytucjami i organizacjami stanowiącymi przedmiot badań. W oparciu o takie informacje, można dokładniej zaplanować i zorganizować badania zasadnicze, określić ich harmonogram oraz ich tryb. zakres i problematykę badawczą. Badania te okazać się mogą także pomocne przy opracowaniu narzędzi badawczych, którymi najczęściej są: dokumenty, kwestionariusze ankiet, wywiadów, skale pomiarowe, niekiedy urządzenia techniczne takie, jak magnetofony, aparaty fotograficzne, kamery, itp.

Poznanie instytucji oświatowych, jak i funkcjonujących w nich relacji społecznych czy fonii i metod działania jest możliwe dzięki wykorzystaniu różnych sposobów gromadzenia informacji. Zaliczyć do nich należy przede wszystkim obserwacje, wywiady, dokumenty osobiste takie, jak: autobiografie, pamiętniki.

161