PICT6447

obserwacja

np. dziecko się znajduje.

Rozumiana w ten sposób obserwacja ma niewiele wspólnego z w sensie naukowym. W znaczeniu naukowym, przez obserwacje roz dzietny zespól czynności badawczych polegających na gromadzeni^ ^

drogą celowego spostrzegania zjawisk, z mysią o udzieleniu odppwicd ^%lc^^r stawione pytania. W interpretacji powyższego określenia, należy zwrócić ^

mamy do czynienia z zespołem czynności, które powinny określ*?* iccmy obserwować oraz jak rejestrować dane. Obserwacja różni • innych technik badawczych tym, że pozwala badaczom spostrzegać zi ^ w naturalnych warunkach i przebiegu. Umożliwia tym samym rcicstml^

na to, że i kiedy chcemy

rzeczywistości taką. jaką ona sama jawi się uszom

rejestrowanie

oczom obserwator

Wprawdzie inne techniki badawcze dostarczają także informacji o interesuj badacza rzeczywistości, lecz czynią to za „czyimś” lub .jakimś" pośredniej

Obserwacja polepa na spostrzeganiu osób. rzeczy, zjawisk _/xj_a ccs«nv bez ,<ciślc określonych celów poznawczych. Rodzice cży^^Pro. analizują zachowania dzieci czy młodzieży w czasie ich trwania i> !^MMleaWtfe zbieranie danych o ich postępowaniu bezpośrednio, po to. aby _w przyszłe zachowanie czy działania lub ułatwić im prawidłowy rozwód ** ko obscnvacja taka uzależniona jest od sytuacji, w jakiej przedmiot

^(>bsc_nv,._i

W przypadku obserwacji, badacz nic musi pytać ludzi o ich działanie czy poy powanie. gdyż sam bezpośrednio obserwuje sposób tego zachowania. ^?

Jak już zaznaczono, nic każde spostrzeganie jest obserwacją. Obserwacjąnx jest spostrzeganie spontaniczne, które oparte na uwadze mimowolnej, wyznaj ncj przez aktualnie działające na nasze narządy zmysłowe, czynniki zcwnetia* Spostrzeganie takie jest zazwyczaj krótkotrwale, a jego przedmiot zmienia s* wraz / ustaniem działania danego czynnika [Z. Skórny 1974, s. 55). W przcciwió. stwic do spostrzegania mimowolnego, obserwacja jest spostrzeganiem zamierzonym, tzn. że jest podporządkowana określonemu celowi. Jest planowym i system* tycznym postrzeganiem badanego przedmiotu, zdarzenia bądź. zjawiska. W tafc rozumieniu obserwacją określać będziemy zespól czynności polegających u celowym, planowym i selektywnym gromadzeniu informacji drogą spostrzeżeń w ich naturalnym przebiegu i bez jakiejkolwiek ingerencji obserwatora.

W naukach o wychowaniu obserwacja jest najbardziej wartościową i najczęściej stosowaną techniką badawczą a jej przedmiotem są zarówno dzieci, mb-dzicz, nauczyciele, rodzice, opiekunowie. itp„ jak i wszelkie zjawiska, zdarzera procesy czy sytuacje związane z kształceniem i wychowaniem. Obserwacje poprowadzą nauczyciel każdego dnia. W pewnym sensie, każda sytuacja, każde d/a-łanie i każdy proces pedagogiczny rozpoczyna się i kończy obserwacją.

Obserwację przeprowadzają zarówno nauczyciele w stosunku do uczn.o* jak i rodzice w odniesieniu do swoich dzieci. Nic jest ona obca i którzy obserwują swoich nauczycieli, wychowawców, rodziców jak >J ' ‘ osoby. Obserwacje takie pozwalają nauczycielom nic tylko rozpoznać i opi ^zaobserwowane i zarejestrowane. Celem ka/dej obserwacji jest pozyskanie ^fnrmacji mających stanowić podstawę do zweryfikowania sformułowanej !ⁿ“ _v lub potwierdzenia wyników badań otrzymanych za pomocą innych Lk badawczych. Zatem każda naukowa obserwacja powinna być powiązana sformułowanymi przez badacza problemami badawczymi. I tak np.. jeżeli Noblem badawczy odnosi się do poznania poziomu aktywności uczniów na Ujęciach, to obserwacja koncentrować się musi na różnych formach tej aktywności. przejawianych przez uczniów na zajęciach lekcyjnych, pozalekcyjnych, sortowych, kulturalnych, turystycznych, rekreacyjnych, itp.

._r„,,_c zjawiska, ale także wyjaśnić i /interpretować ustekan-*££* informacje. Dostarczają .atoc wiele cennych .innych Jgl fcu ‘^,bsc _cprowadzeiua jakościowej analizy ich zachowania "^• obserwacja dostarczała wiarygodnych informacji stanowiących oo<l ₍io budowania tcorctyc/ncj wiedzy o wychowaniu, musi być- celowa stt** dokładna, obiektywna i selektywna.

^pUTpódstawowym warunkiem poprawnie przeprowadzonej obserwacji jest lo" ość. Oznacza to, że obserwator musi mieć świadomość celu, jaki pra-tf.^c _iągnAć w wyniku przeprowadzonej obserwacji. Musi on wiedzieć

praco ma

^: Cele obserwacji mogą wynikać także z potrzeb praktycznych. Badacza może interesować zachowanie uczniów, pochodzących z rodzin patologicznych. podczas lekcji, na przerwie, wycieczce, boisku, itp. Obserwując takich uczniów, uwaga obserwatora musi być skierowana na znalezienie takich zjawisk czy sytuacji wychowawczych, które umożliwią udzielenie pełnych i wyczerpujących odpowiedzi na postawione pytania badawcze. Potrzeba takiej obserwacji może wynikać / konieczności wyjaśnienia np. przyczyn występowania przemocy w szkole, poznania zasięgu zjawiska narkomanii w szkole, określenia przyczyn niepowodzeń wychowawczych uczniów, itp. Bez określenia celu. obserwacja jest pozbawiona wartości naukowej.

2. Każda obserwacja, aby dostarczała w miarę pełnych i wiarygodnych informacji, powinna być zaplanowana. Planując obserwację, należy określić:

a)    czas prowadzenia obserwacji. Badacz musi określić czas prowadzania obserwacji jak i czas trwania poszczególnych jej etapów;

b)    sposób przeprowadzenia obserwacji. Należy określić, czy będzie to obserwacja prowadzona przez obserwatorów, przez środki techniczne czy zarówno przez obserwatorów, jak i środki techniczne;

c)    sposób rejestrowania danych. Opracowując terminarz obserwacji, badacz powinien opracować sposób sporządzania notatek z obserwacji. Powinien określić, czy będzie to bezpośrednie rejestrowanie obserwowanych zjawisk, ozy dopiero po jej zakończeniu;

⁽* ^nncj^scc, w jakich przeprowadzana będzie obserwacja. Należy określić, czy obserwacja będzie prowadzona podczas zajęć lekcyjnych, na zajęciach poza-okcyjnych czy też w domu. na boisku, wycieczce, itp.