polski ubior7

W XIV wieku zaczyna się wyraźnie różnicować ubiór męski i kobiecy. Odzież męska jednak przyjmuje formy bardziej urozmaicone i zmienne niż kobieca. Najbardziej popularnym ubiorem damskim tego okresu stały się suknie przylegające w górze, z wycięciem płytkim, ale dość szerokim i z obficie spływającymi od wysokości bioder fałdami. Zamożniejsze kobiety na suknie tego typu nakładały pasy o metalowych ozdobnych ogniw ach, które sięgały do linii bioder (rys. 37). W zabytkach śląskich spotyka się też suknie bez rękawów z do-szytymi od talii drobnymi fałdami. Suknie takie zakładano na suknie spodnie z szerokimi, ujętymi w mankiet bądź zwężającymi się do dołu rękawami (rys. 38 i 39).

Stosunkowo mało mamy informacji odnoszących się do dworu królow^rej Jadwigi. Jedyny wizerunek królowej zachował się na jej pieczęci. Przedstawia on dość schematyczny strój, składający się z sukni obcisłej do bioder i spływającej w fałdach do dołu. Zapewne podobny krój miała też suknia uszyta z adamaszku, której fragmenty znaleziono w grobie królowej. Cenną wiadomość zawiera testament królowej Elżbiety, żony króla Roberta. W roku 1380zapisała ona swym wnuczkom: Marii i Jadwidze, złote crinale, to jest ozdobny siatkowy pą-tlik nakładany na fryzurę z upiętych warkoczy. Crinale starszej Marii miało diadem z dwoma złotymi orłami, crinale Jadwigi ozdobione było na diademie stylizowanymi liliami — herbem dynastii andegaweńskiej. Wzorowane na modzie francuskiej crinale składało się z siatki wiązanej ze złotych sznureczków, na której każdy węzeł był zaznaczony małym klejnotem z barwnym kamieniem w złotej oprawie. Całość siatki ujmował niski złoty diadem wysadzany kamieniami lub ozdobiony emblematami herbowymi (rys. 40). Była to ozdoba modnej w 2 połowie XIV w. fryzury z warkoczy ujmujących policzki. W różnych odmianach występuje ona we francuskich iluminowanych rękopisach zarówno u kobiet najzamożniejszych, jak i pochodzenia mieszczańskiego.

W odzieży kobiecej pierwszej połowy XV w. nadal utrzymywał się typ sukni poszerzonej od bioder klinami, w górze obcisłej i sznurowanej po bokach (rys. 41). Suknie te nosiły kobiety w domu, do wyjścia nakładając na nie modne okrycia z fantazyjnymi rękawami otwartymi

36. Dumski stroi kobiecy modelowany z półkola, około 1238 r.

37