stanislav001

Cz. II. Piśmiennictwo łacińskie i polskie XIII-XIV wieku

rysunkiem postaci wydłużonych o kształtach falistych, łagodnie zaokrąglonych. Sztuczne wysmuklenie postaci prowadziło do ich odrealnienia i idealizacji. Z końcem XIV wieku pojawił się w rzeźbie zabarwiony realizmem „styl piękny”, reprezentowany zwłaszcza w twórczości tzw. Mistrza Pięknych Madonn. Pełne uroku madonny odbijały ówczesny ideał urody kobiecej, zespalającej piękno fizyczne z duchowym. Postacie te tchnęły pełnią życia psychicznego; emanowały z nich głębokie, ludzkie uczucia macierzyńskie do Dzieciątka. Zapoczątkowany w XIII wieku styl gotycki miał utrzymać się w polskiej sztuce przez dwa następne stulecia, a na niektórych terenach dochodził do głosu jeszcze w XVI wieku.

TWÓRCZOŚĆ W JĘZYKU ŁACIŃSKIM

I. HAGIOGRAFIA

1. TWÓRCZOŚĆ HAGIOGRAFICZNA WINCENTEGO Z KIELCZY. LEGENDA ŚW. STANISŁAWA

Wiadomości biograficzne o Wincentym, trzynastowiecznym prozaiku i poecie polskim, są dosyć skąpe. Mógł urodzić się około 1200 roku. Towarzysząca jego imieniu, a rozmaicie zapisywana w dokumentach nazwa miejscowości — tradycyjnie identyfikowanej z Kielcami, niedawno zaś z dużym prawdopodobieństwem utożsamionej z Kielczą na Opolszczyźnie — może wskazywać bądź miejsce urodzenia pisarza, bądź też ośrodek, z którym był (czasowo) związany z racji swych funkcji kościelnych. Wykształcenie mógł odebrać w szkole katedralnej krakowskiej. Około r. 1222 miał być kapelanem biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża (1218-1229), który objął tę godność po rezygnacji Wincentego Kadłubka, a więc jeszcze za życia swego wielkiego poprzednika. W latach 1227-1235 Wincenty z Kielczy należał do grona kanoników krakowskich. Nie wiadomo dokładnie, kiedy wstąpił do zakonu kaznodziejskiego. W r. 1237 wziął udział w wyprawie do Modeny, udającej się tam w celu sprowadzenia do kraju zwłok zmarłego w r. 1229 i pogrzebanego we Włoszech Iwona; ciało spoczęło następnie w Krakowie w kościele Św. Trójcy, ofiarowanym w r. 1222 przez biskupa dominikanom. Można przypuszczać, że w okresie zasiadania Prandoty (Prędoty, z rodu Odrowążów) na stolcu biskupim (1242-1266) Wincenty odgrywał jakąś rolę w zabiegach o kanonizację Stanisława, /wrócono uwagę, że skreślony przez pisarza opis uroczystości kanonizacyjnych w Asyżu we wrześniu 1253 roku sprawia wrażenie relacji naocznego świadka, t rudno wykluczyć obecność Wincentego w Krakowie 8 maja 1254 roku podczas lli/ncgo zjazdu z okazji uroczystego podniesienia kości (ele\atio ossiurn) św Stanisława. Na następne lata datuje się powstanie utworów hagiograficznych u nowym polskim świętym. Po r. 1257 Wincenty przebywał w klasztorze dominikań-l> im w Krakowie, a w latach 1258-1260 w Raciborzu, gdzie mógł być przeorem.

I iiniirł zapewne w latach siedemdziesiątych; zachowała się tylko dzienna data jego tmlrrci: 2 stycznia.

Nu twórczość literacką Wincentego z Kielczy składają się prozatorskie dzieła lingiograficzne oraz wiersze o św. Stanisławie, a nadto prace dziejopisarskie. Do pierwszych należą: Legenda s. Stanislai (zwana też Vita minor — Żywot mniejszy) mu/ Vita s. Stanislai (zwana inaczej Vita maior — Żywot większy). Wśród utworów |nh'I yckich (do których Wincenty, będący równocześnie muzykiem, sam komponował (m li idic) na szczególną uwagę zasługują: hymn Gaudę, mater Polonid, pierwsze Mi liowanc w Polsce oficjum rymowane: Dies adesr celebris oraz sekwencje |t św Stanisławie (zob. rozdz. IV, Poezja kościelna). Przyjmuje się, że Wincenty ■ Kielczy był redaktorem (niezachowanej) nowej wersji Rocznika kapitulnego mftikowxkiego oraz autorem umieszczonych tamże wpisów odnoszących się do lat I l')f. I 267. Uważany jest również za twórcę zaginionej kroniki obejmującej pierwszą ■llłiiwę XIII wieku (może rozpoczętej od r. 1202, na którym kończy się relacja 167