prapol107

Pomorze zachodnie

O losach drugiej grupy domniemanej ludności skandynawskiej, która w ostatnim wieku przed Chr. zjawiła się między Odrą i Parsętą, nic możemy powiedzieć nic pewnego, tak dalece, że nie wiemy nawet, czy w ogóle mamy tu w starszym podokresie rzymskim do czynienia z tą samą ludnością. Na terytorium zajętym przez nią w późnym podokresie lateńskim na miejsce grobów jamowych wchodzą teraz w użycie czyste groby popielnicowe, a obok nich pojawiają się już w pierwszym wieku po Chr. groby nieciałopalne. Nad grobami wznoszono nieraz nagrobki w postaci pionowo ustawianych głazów. Broń, już w okresie poprzednim bardzo rzadka, .znika teraz zupełnie z grobów. Jedyne dokładniej zbadane cmentarzysko w Neuhaus¹), w pow. myśliborskim wykazuje pewne rysy archaiczne (przetrwanie w głąb I w. niektórych ozdób lateńskich), z drugiej strony zaś pewne wpływy zachodnio-germańskie, wyrażające się w używaniu szpil brązowych do zapinania, szat oraz występowaniu zapinek typu zachodnio-germariskiego.

Bałłowie

Na obszarze Prus Książęcych żyła w starszym podokresie rzymskim nadal ludność bałtyjska, przodkowie późniejszych Prusów. Około połowy II wieku po Chr. podaje nawet geograf aleksandryjski Ptolemeusz nazwy dwóch plemion pruskich: Galindów i Sudawów. Na terytorium galindzkim (we wschodniej części powiatu szczycieńskiego i w powiecie mrągowskim) panują wyłącznie groby ciałopalne. Kości spalone chowano w popielnicach, wyposażając zmarłych obficie w dary grobowe, szczególnie broń i narzędzia. Wśród ozdób spotykamy pewne formy ściśle miejscowe (zapinki, wisiorki, szpile), z przyborów toaletowych używano grzebieni kościanych. Obszar sudawski, obejmujący powiaty łecki, olecki, gołdapski, giżycki, węgorzewski, augustowski i suwalski odznacza się większym konserwatyzmem zarówno w dziedzinie obrządku pogrzebowego jak i form wyrobów metalowych. Pod wpływami idącymi z półwyspu sambij-skiego przyjmują Sudawowie zwyczaj grzebania zmarłych w grobach płaskich, ale część ludności (np. w powiecie łeckim) używa nadal kurhanów z kamieni i ziemi. Grobom ciałopalnym towarzyszą tu groby szkieletowe. Z Sambii przejmują też Sudawowie nowe formy ozdób i broni oraz naczynia z długimi mcbami. o kilku otworach. Niektóre rodzaje ozdób zdradzają tu jednak przetrwanie tradycyj sięgających jeszcze epoki brązowej.

Młodszy podokres rzymski (od 200—400 po Chr.)

Handel z państwem rzymskim Także w młodszymi podokresie rzymskim ludność Polski utrzymywała, jakkolwiek już mniej ożywione, stosunki handlowe z obszarem cesarstwa rzymskiego, sprowadzając stamtąd Tozmaite przedmioty zbytku na wymianę za produkty miejscowe, przede wszystkim zapewne bursztyn. Jednakże tylko nieliczne towary sprowadzano teraz z Italii, np. cedzidła .brązowe, natomiast ogromna większość importów przychodziła z warsztatów prowincjonalno-rzymskich. Z odlewni nad dolnym Renem przybywały kociołki brązowe skośnie żłobkowane z ruchomym kabłąkiem, docierające do Polski częściowo już- w drugiej połowie II w., -wiadra typu Hemmoor oraz płytkie misy cylindryczne z okuciami w kształcie liścia winogradu, a wyrobem nadreńskim jest także gliniana misa z kryzą toczona na kole z Cząstkowic, w pow. jarosławskim. Z Nadrenii lub z greckich kolonii nadczarnomorskich dostawały się do Polski rozmaite naczynia szklane np. puchary stożkowate zdobione nalepianymi nitkami falistymi, czarki skośnie żłobkowane lub z szlifowanymi owalami, misy półkuliste z wielobarwnego szkła (millefiori) i inne formy. Ułamki stłuczonych naczyń szklanych wprawiała ludność kultury przeworskiej nieraz w dna lub ściany naczyń glinianych, przez co powstawały tak charakterystyczne dla młodszego podokresu rzymskiego naczynia z szybkami (por. okazy z Nacławia, w pow. kościańskim, Mogilna, Malic, w pow. hrubieszowskim, Prawikowa, w .pow. wołowskim, Małej Grudy ni, w pow. kozielskim), spotykane wyjątkowo już w II w. po Chr. (Krosno, pow. pasłęcki i Chrośnica, pow. trzebnicki). Pochodzenia wschodniego są też wielkie, smukłe amfory gliniane, przywożone zapewne z winem na Ruś Czerwoną i na Wołyń, z których dwa okazy dotarły aż do okolicy Przemyśla. \V dużych ilościach sprowadzano z obszaru

207

1

Polska nazwa tej miejscowości nie została dotąd ustalona.