prapol118

też w Skowarczu, w pow. gdańskim. Jedna to również okaż z gwiaździstą nóżką, druga natomiast należy do fibul z główkami zwierzęcymi występujących głównie na Pomorzu mazowieckim. Zabytki te są świadectwem krzyżowania się ludności staropruskiej ze słowiańską u ujścia Wisły, co można zresztą obserwować również w okresie wczesnohistorycznym. Jeżeli uwzględnimy jeszcze zaznaczoną wyżej (str. 220) możliwość przebywania czasowego ludności gockiej na tym terenie, zrozumiemy, dla czego Jordanes około połowy VI w. mówi, że w delcie Wisły mieszkają Widiwariowie, składający się z rozmaitych ludów, przy czym zaznaczyć należy, że różni autorzy czytają nazwę Widiwarii jak Windivarii, tzn. różni Wendowie — Słowianie.

Zabytki typu skandynawskiego Należy w końcu wspomnieć o jednej jeszcze grupie zabytków z Pomorza i północnej Wielkopolski z połowy VI w. po Chr., mającej charakter skandynawski. Są to nasamprzód znaleziska złote z Wapna, w pow. wągrowieckim, pochodzące — jak się zdaje — z kurhanu, rozkopanego przez amatorów około połowy ubiegłego wieku. Z bałamutnych i częściowo sprzecznych z sobą opisów zdaje się wynikać, że były to podługowate mogiły kamienne zawierające kilka popielnic z kośćmi spalonymi, węglami i popiołem, trzy lub cztery brakteaty złote z uszkami do zawieszania, zamknięty pierścień złoty i trzy złote pierścionki spiralne. Brakteaty używane jako wisiorki powstały w Skandynawii jako naśladownictwa monet bizantyjskich, a tak samo reszta zabytków złotych pochodzi zapewne ze Skandynawii. Na jednym z brakteatów znajduje się napis runiczny: SABAR. Importem skandynawskim jest też lity, złoty, bogato zdobiony naszyjnik ze stykającymi się końcami, ■wykopany w Radosiewie, w pow. czamkowskim, a pewne rysy północne mają także groby szkieletowe z Głowic, w pow. słupskim na Pomorzu szczecińskim. Dostarczyły one trzech żelaznych mieczy obosiecznych, dwóch brązowych dolnych okuć pochwy, czterech smukłych żelaznych grotów oszczepów, stożkowatego umba żelaznego z ostrym kolcem, sprzączki brązowej z trójkątną skuwką do pasa i górnej części dwustożkcwatego naczynia glinianego. Jakkolwiek miecze i groty oszczepów wyglądają na wyroby frankońskie, to umbo i okucia pochew pochodzą zc Skandynawii, a także do naczynia można wymienić pewne analogie na północy. Nie jest więc wyłączone, że w grobach głowickich spoczywali wojownicy północni zaopatrzeni w broń frankońską. Powyższe znaleziska o charakterze nordyjskim, do których dochodzi ewentualnie kilka skarbów złotych monet rzymskich (por. wyżej str. 220), wskazują, że w ciągu VI w. liczyć się musimy ze sporadycznym zapuszczeniem się kupców i korsarzy skandynawskich na wybrzeże Bałtyku i nawet do północnej Wielkopolski (Wapno).

Ludy bałtyckie

Na.ziemiach północno-wschodnich Polski — ze względu na ich peryferyjne położenie — wędrówki ludów odbiły się bardzo słabym echem. Brak tu monet złotych rzymskich i bizantyjskich oraz bogatych skarbów z zabytkami germańskimi, natomiast tym liczniej występują tu wykopaliska grobowe, wskazujące na dalsze trwanie miejscowej ludności bałtyckiej. Pomorze Mazowieckie i Suwalszczyzna nadal zajęte są przez ludność staropruską i możemy wyróżnić tu terytoria poszczególnych plemion. W zachodniej części Pomorza Mazowieckiego, zajętego przez G a 1 i n d ó w, panują nadal gioby płaskie, przeważnie popielnicowe, zawierające liczne dary grobowe, m. i. także broń.

Wschodnią część tej dzielnicy oraz Suwalszczyznę zajmuje pruski szczep Su da w ów. Panują tu nadal niskie kurhany kamienne, bądź jednostkowe, sypane na miejscu spalenia zwłok (Wysokie, pow. sejneński), bądź też rodzinne, mieszczące od kilku do kilkunastu popielnic z kośćmi spalonymi, przykrywanych misą lub kamieniem (Prudziszki, pow. suwalski). Groby te najczęściej nie zawierają broni, jedynie nieliczne narzędzia (igły, szydła, osełki) i ozdoby (zapinki, sprzączki), częściowo palone wraz ze zmarłym.

W dorzeczu górnej Narwi mieszkają, jak się zdaje, w dalszym ciągu Jadźwingowie. Typowym znaleziskiem z tego okresu jest kurhan z grobem szkieletowym odkryty w Dworakach-Pikotach, w pow. Wysokie Mazowieckie, który dostarczył m. in. litewskich bransolet z trąbkowatymi końcami i dwóch zapinek brązowych, zdobionych czerwoną i zieloną emalią.

229