przepis20011

piegus©

piegus©

Dla populacji rozwijającej się charakterystyczna jest przewaga liczebna osobników młodych, co powoduje, że podstawa piramidy jest szeroka, a w populacjach zanikających charakterystyczny jest znaczy udział ze starszych klas wieku.

Jeżeli stała zrównoważona struktura wiekowa populacji zostaje naruszona z powodu zadziałania jakiegoś przypadkowego okresowo pojawiającego się czynnika, np. gwałtowny nieoczekiwany \btJUMxnV' spadek temperatury, samoistnie powróci do stanu wyjściowego, jeżeli tylko powrócą warunki pozwalające na realizowanie typowej rozrodczości i śmiertelności tej populacji. 1\aKU\mO&

Dla wielu gatunków roślin tworzenie struktury wieku nie jest specjalnie przydatne, np. w przypadku gatunków o nieograniczonym wzroście osobników, u których wielkość osobnika niekoniecznie musi być dokładnie skorelowana z jego wiekiem. U wielu gatunków roślin osobniki w tym samym wieku mogą znacznie różnić się wielkością. Wygodnie jest wtedy posługiwać się strukturą wielkości, której miarą może być np. średnica pnia drzewa.

W obrębie organizmu o budowie modularnej możemy wyróżnić poszczególne moduły będące w różnym wieku, czyli młode, wzrastające, dojrzewające, dojrzałe i stare. Nie można traktować np. wszystkich liści na roślinie jednakowo, one mogą być z łatwością selekcjonowane według wieku przez roślinożercę, który chętnie będzie zjadał tylko liście młode.

rozrodczość - wielkość przyrostu populacji w wyniku tworzenia osobników potomnych w tej populacji

Można ją wyrazić liczbą potomstwa urodzonego w populacji w określonym czasie w przeliczeniu na jedną samicę. Wielkość ta zależy m.in. od czasu trwania ciąży, kondycji osobników, która z kolei zależy od zagęszczenia populacji.

wskaźnik śmiertelności to liczba osobników umierających w określonym przedziale czasu podzielona przez średnią liczebność populacji w tym czasie

Taki wskaźnik nazywa się wskaźnikiem punktowym i można go obliczyć dla populacji jako całości lub dla poszczególnych klas wieku osobników. W tym drugim przypadku porównanie wskaźników śmiertelności obliczonych dla różnych klas wieku dostarcza danych o śmiertelności osobników zależnej od wieku, np. populacja licząca początkowo 1000 osobników, a końcowo 600, ma średnią liczebność wynoszącą 800. Wskaźnik śmiertelności będzie wynosił wobec tego 0,5 (400/800=0,5). Prawdopodobieństwo śmierci obliczone średnio na osobnika obecnego na początku rozpatrywanego okresu wynosi 0,4, bo400/1000.

Przeżywalność jest odwrotnością śmiertelności. Dane dotyczące przeżywalności są zazwyczaj bardziej przydatne i są wyrażone w postaci wskaźnika przewidywanej długości życia, tj. przeciętnego czasu, jaki przeżyje statystyczny osobnik populacji należący do określonej klasy wiekowej. Dane te przedstawia się w formie graficznej w postaci krzywych przeżywania, które pokazują procent osobników przeżywających w poszczególnych fazach ich cyklu życiowego.

& loN

O - mW

Wykład 3

©Ł

Wo W /o

Wyróżniamy 3 podstawowe krzywe przeżywan a, które przedstawione są tutaj na krzywej półlogarytmicznej [wykres (b)\

Typ l-głęb .ka przeżywalność osobników irłodych, natomiast spadek doty zy osobników z najstarszycł ;rup wiekowych. Ten typ krzywej cha, lkterytyczny jest dla dużych ssak< v

Typll-jedn <owa przeżywalność we wszystkich kl sach wieku charakterystyczny jest dla niektórych gatunków ptaków Typ III - największa śmiertelność grupy osobników najmłodszych, charakteryzuje np. grzyby lub ryby składające ikrę.

W rzeczywistości w większość gatunków charakteryzuje większa śmiertelność wśród osobników najmłodszych niż u dorosłych. Na przykład dla wolno żyjąych ptaków charakterystyczny jest typ II, natomiast w populacjach tych samych gatunków w warunkach hodowli charakterystyczny będzie typ I. Wynika to z tego, że mają lepsze warunki do życia.

Dane dotyczące śmiertelności osobników można uzyskać nadając populacji liczbę umierających w poszczególnych klasach wieku. Dane te można przedstawiać i analizować w formie tabel zwanych tabelami przeżywania, w których zawarte są informacje o losach różnych osobników urodzonych w pewnym okresie, a więc będących w podobnym wieku. Grupa osobników będąca w podobnym wieku nazywana jest w ekologii kohortą, zaś badanie przeżywania osobników w poszczególnych kohortach nazywa się analizą kohort. Mając do dyspozycji serię tabel przeżywania sporządzoną dla osobników urodzonych w kolejnych latach możemy zbadać, w której klasie wieku śmiertelność ma największy wpływ na kształtowanie liczebności. Śmiertelność w^ażdgjiklasie wieku zależy od wielu czynników, a rola każdego z nich może być określona przez wswną^smiertelności dla każdego czynnika. Tak więc możemy zbadać, który z czynników powodujących śmiertelność osobników ma kluczowe znaczenie dla liczebności populacji.

Płodność - liczba jaj, nasion czy młodych w przeliczeniu na jednego osobnika w populacji. Na podstawie tych danych można obliczyć wartość współczynnika reprodukcji netto. Jest to liczba potomstwa wydawanego średnio przez jednego osobnika w populacji w ciągu całego jego życia. W populacjach osobników jednorocznych współczynnik ten pokazuje wprost zmiany liczebnści populacji z roku na rok. Wszystkie wymienione wskaźniki mają wpływ na liczebność populacji, a badania prawidłowości rządzących wzrostem liczebności jest jednym z podstawowych zadań z ekologii.

Genetyka liczebności populacji zawsze rozpatrywana jest jako funkcja czasu. Każde zwiększenie populacji związane jest z urodzeniem, a każde zmniejszenie - ze śmiercią. Możemy to zapisać, że zmiana liczebności w czasie równa się liczba urodzeń (B) minus liczba zgonów (D) w tym samym czasie.

= B-D

A N At

Następnie zmienimy ten model przeliczając go na liczbę urodzeń i zgonów na jednego osobnika/mieszkańca w tym czasie. Liczba urodzeń lub zgonów na jednego mieszkańca jest to liczba

Page 10 of 52