psychologia religii6

88

cierpienia firycznago i agonii, choroby, starzenia się i starości, umierania i śmierci. Druzgocąca konfrontacja z tymi granicznymi aspektami ludzkiej egzystencji i głębokie uświadomienie sobie kruchości i akończoności człowieka jako istoty biologicznej łączą się nieuchronnie z agonalnym, egzystencjalnym kryzysem# Człowiek uświadamia sobie, poprzez to doświadczenie, że cokolwiek by w swoim życiu nie zrobił, nie może uniknąć tego co nieuchronne; będzie musiał opuścić ten świat, porzucając wszystko, co zdołał zgromadzić czy osiągnąć, i do czegó był emocjonalnie przywiązany# Podobieństwo pomiędzy narodzinami a śmiercią, zdumiewający wniosek, że początek życia jest tym samym, co jego koniec, jest zasadniczym filozoficznym przesłaniem, jakie towarzyszy doświadczeniom okołonarodżeniowym# Inną ważną konsekwencją emocjonalnej i fizycznej konfrontacji ze zjawiskiem śmierci jest rozwój głębokich uczuć duchowych i religijnych, które zdają się być wewnętrzną częścią ludzkiej osobowości, niezależną od interioryzowanych w toku socjalizacji treści kulturowych i religijnych# Jak wynika z mojego doświadczenia, u każdego, kto skonfrontował się z tym obszarem nieświadomości, rozwinął się przekonujący wgląd w najwyższe znaczenie wymiarów religijnych w uniwersalnym porządku rzeczy# Nawet zagorzali materialiści, pozytywistycznie nastawieni naukowcy, sceptycy i cynicy, bezkompromisowi ateiści i przedstawiciele wojującego marksizmu, nawołujący do antyreligijnej krucjaty, po przejściu przez konfrontację z tym poziomem zaczynali się nagle interesować poszukiwaniami religijnymi#

Sekwencja umierania i rodzenia się /bądź odrodzenia/ charakteryzuje się często najwyższym dramatyzmem i towarzyszy jej wiele biologicznych objawów, widocznych nawet dla zewnętrznego obserwatora# Pacjent może spędzić wiele godzin w stanie rozdzierającego cierpienia, z wykrzywioną twarzą, łapiąc oddech i rozładowując ogromną ilość napięcia mięśniowego w różnych drgawkach, skurczach, gwałtownych szarpnięciach i skrętach dała# Twarz jego staje się ciemnopurpurowa lub trupio blada, szybkość pulsu ulega podwojeniu, temperatura ciała oscyluje w szerokiej skali, następuje obfite pocenie się i często pojawiają się nudności i gwałtowne wymioty# W sposób niemożliwy do całkowitego wyjaśnienia na obecnym etapie badań powyższe doświadczenia zdają się odnosić do biologicznych warunków narodzin# Osoby poddane działaniu LSD odnoszą się do nich, często w sposób zupełnie wyraźny, jako do ponownego przeżycia urazu ich własnych narodzin# Co więcej, nawet u osób, która nie dokonują tej identyfikacji, doświadczeniom tym towarzyszą często wyobrażenia embrionów, płodów i nowo narodzonych dzieci# Ccłkiem powszechne są także różne, autentyczne odczucia i zachowania specyficz-