psychologia religii1

104

przedstawił małą pracę o zespole parafian wybranych dla "ich wiary, która rzeczywiście coś znaczyła", oraz dlatego, że mieli mniej uprzedzeń niż ci, ⁿna których wywarły wpływ polityczne i społeczne aspekty działalności religijnej"♦ W tym studium Allport twierdzi, iż stali uczestnicy wykładów biblijnych byli.nniej uprzedzeni niż uczestnicy sporadyczni .

W innych opracowaniach można również znaleźó wzmianki na ten temat, jednak, w odróżnieniu od powyższych, są one bardziej przypadkowe. Priediish /1959/ odkrył, że członkowie kościelnych grup studyjnych byli bardziej tolerancyjni niż członkowie rad parafialnych, czy nauczyciele ze szkół niedzielnych. Lenski /1961/ powiada, że "dewocja" /rozumiana jako częstość modlenia się/ koreluje dodatnio z tolerancją rasową, podczas gdy - szczególnie wśród katolików - przywiązanie do ortodoksji doktrynalnej było powiązane z uprzedzeniami. Inne sugestie pojawiają się w pracach Jeevesa i Whitaoa, cytowany’ch powyżej.

Zapoczątkowując rozwój skal religijności wewnętrzno-zewnętrznej na Harsrardzie, Wilson /19ó0/, odkrył korelację między skalą zewnętrznych wartości religijnych a skalą uprzedzeń. Jednak, jak to już było podkreślane, skalę tę można prawdopodobnie potraktować bardziej jako ogólną miarę postaw religijnych niż jako narzędzie do wyraźnego rozróżnienia między typami religijności. Allport i Ross /19&7/ znaleźli kilka wymiarów uprzedzeń w niewielkim stopniu powiązanych bardziej z ich skalą zewnętrznej religijności niż ze skalą wewnętrznej religijności. Peagin /1964/ odkrył o wiele bardziej przekonującą różnicę, prawdopodobnie związaną z faktem, że jego skale wewnętrzne i zewnętrzne były systematyczniej wyprowadzone z analizy czynnikowej. Odkrył on, że skala uprzedzeń wobec Murzynów koreluje w wysokości 0,35 z jego skalą zewnętrzną oraz w -0,01 ze skalą wewnętrzną. Allen /1965; Allen i Spilka 19^7/ ukazał bardzo mocny związek między jego rozróżnieniami na osoby religijne mimowolnie i świadomie zaangażowane, a uprzedzeniami oraz światopoglądem.

W studium opartym na analizie czynnikowej, na przykładzie jednorodnej grupy, Keene /196?/ odkrył, że etnccentryzm jest szczególnie związany z wymiarami religijności, takimi jak: doktryna, wiara, rytuał; szczególnie dzieje się tak wśród Żydów i katolików.

Odrzucenie etnocentryzŁai było szczególnie związane z tym, co Keene nazwał "osobistą" religią, zdefiniowaną jako "przedkładanie wewnętrznego, osobistego doświadczenia nad doktrynę, wiarę, ceremonie i rytuały jako podstawowe siły rełigii "powiązane z faktem przynależności do innej religii niż ta, którą wyznawali rodzice osoby badanej".