psychologia religii6

191

W swoim artykule ogranicza się jedynie do rozważań na temat spontanicznych epidemii histerycznych, wykluczając równocześnie rytualne ruchy masowej histerii /Woodoo, itp./. Ponadto kładzie silny nacisk na determinanty socjologiczne zjawiska, przypisując im pierwszorzędne znaczenie: pomija zaś aspekty intrapsychiczne^ Podsumowując swój artykuł, pisze: "Klasyczny, gwałtowny początek angażuje małą grupę wybranych młodych kobiet, która to grupa najpierw pojawia się, następnie rozszerza, aby w efekcie gwałtownie zaniknąć". Grupa taka ma jednak zdolność ponownego scalenia się i jest łatwa do kontroli na skutek istniejących wewnątrz niej podziałów. Na funkcjonowanie tychże podziałów wskazuje nawrócenie, usankcjonowane przez dotkniętą opętaniem grupę.

Przyczyna tego tkwi w narastaniu utajonych konfliktów wewnątrz grupy, związanych z jej zadaniami oraz z dążeniami do podtrzymania jej istnienia i w rezultacie przetrwania.

Margaret Wolf obiecuje w swoim artykule opisać zjawisko histerii masowej w terminologii obecnie lansowanych teorii psychologicznych.

W rzeczywistości jednak tego nie czyni. Otóż posługuje się ona materiałami historycznymi /przypadek czarów w Salem w 1671 r./ i na ich podstawie w bardzo obszernej i nieprzekonującej teorii us łuje przedstawić i zinterpretować kilka objawów psychotycznych, występujących u czarownic, a mających być rezultatem sugestii, spostrzegania poza-zmysłowego, autosugestii, schizofrenii czy w końcu narkotyków. Stąd wyniki tych badań są raczej mało przekonujące, co zresztą daje się zauważyć na podstawie końcowych wniosków: "Czary funkcjonowały w ówczesnych czasach na podobnej zasadzie jak obecnie, raczej dzięki psychogennym niż okultystycznym środkom, wytwarzając symptomy histerii i paranoidaInej gry wyobraźni /ideacji/".

Również 10imkvist i in. korzysta z materiału historycznego przy rozważaniu problemu samobójstwa i "młota na czarownice*. Badacz ten stosuje teorię dynamiczno-psychologiczną w interpretacji doświadczeń czarów. Czary są projekcjami zakazanych impulsów wewnętrznych i behawioralnym wzorcem zachowań w stosunku do obiektów zewnętrznych, a także są adaptacjami sprawdzalnych i aprobowanych przez siebie cech. L&nnkvist przedstawia tekst z "Malleus Maleficarum" z roku 1487 oraz daje opis $ przypadków pochodzących z jego własnej praktyki. Według niego agresja i impulsy seksualne są projektowane na świat zewnętrzny i przez to znajdują się poza świadomym umysłem. Pomimo iż brakuje tu większej ilości socjologicznych i poznawczych opinii, powstaje interesujące pytanie: jaką rolę odgrywa struktura informacji powszechna w owych czasach? Przypuszczalnie rolę tę spełniał "tóalleus raleficarum*