s 62 63

„mazurki", jest w nich bowiem wiele wspólnego / tym rodzajem utworów, które do literatury muzycznej wprowadził Chopin. Ihijki Januszewskiej to rzeczywiście mazurki, tylko ich środkiem wyrazu zamiast tonów są słowa.

Są one mazurkami, bo wyrastają z głębokiego ukochania ziemi mazowieckiej, jej folkloru, jej krajobrazu. Jakaś piosenka, przysłowie, zabawa dziecięca, pogwarka, fantastyczne stwory mitologii ludowej, czasem romantyczny nastrój starego dworku łub legendy żołnierskiej są podnietą twórczy dla poetki. Ubogi krajobraz Mazowsza jest „sercem ukochany".

Dwie olszyny dwie łoziny, miedzy nimi steczka.

Wieś, topole, dalej pole, gaik, tyczka, rzeczka.

Za rozlewem Żabim śpiewem z a noszy się stawy.

O wieczerzy młyn coś gderze, pachną wilgne trawy.

Nie górzysty, nie lesisty - polny kraj nizinny.

Jednostajny i zwyczajny, a coraz to inny.

Można porównać je z utworami muzycznymi, ho cechuje je niezwykła dźwięczność słowa, a istotą ich jest rytmiczny ruch taniec lub gonitwa, mająca jakieś podobieństwo do szalonego pędu mazura. I ten motyw jest dla poetki czymś bardzo istotnym, bardzo głęboko odczutym. Urzeka jy, porywa, iż w końcu i my czujemy sic wciągnięci w zaklęty krąg tańca i ruchu.

I jak utwory muzyczne, krótkie te poematy utrzymane są w różnej tonacji. Czasem brzmi w nieb dziarska, skoczna nuta, „to buńczuczne polskie granie, które wszystkich kusi w taniec", kiedy indziej tajemniczy szept chochołów na wietrze: „gdy jesienny wicher dąl, chochoł w sadzie w bok tlę zgiął. Do chochola, do sąsiada, na szarudze tak zagada!...", w innych jeszcze -naiwna dziecięca piosenka.

Psychika poetki otwarta jest na glosy świata. Itliskie są Jej nie tylko piosenka i muzyka, lecz i chór śwlcrszczów, i glosy ptaków, a przede wszystkim świst i szum wiatru. Choć w bajkach jej jest wiele fantastycznych postaci, choć spotykamy tu ucieleśnione twory wyobraźni ludowej Pleciugi, Psoty i Drzemie, najbardziej fantastyczną, najbardziej baśniową postacią jest wiatr i jego dwaj kumotrzy: chochoł i strach na wróble. Deszcz, grad, jesienna słota zjawiska tak nam znane, to są właśnie sprawy niezwykle, sprawy dziwne.

„Kiedy wicher zacznie dmuchać, strach go w izbie wieczór słuchać. Chociaż jednak się wydaje, że nikt więcej nic zna bajek. Jeno że złym świstem gmin. Od komina u sąsiada do komina naszej chaty, do stodoły kost ropa tej idzie poświst gadający, s/ept wichrowy, szept szumiący To strnch-bnjkfl, śnieżne dziwo. Szemrze za wierzbiną siwą, oszronionym śpiącym sadem, z.i stuiinienicm ściętym, bladym, za chochlami zmarzniętymi dudni w hlalej, zziębłej ziemi i przepada gdzieś w dąbrowie... Wiatr zimową gra opowieść.

Cisza Jeno wiatr po śniegach kołujący świat przebiega, jeno gną sh nagie drzewa. Tak to wicher wielki śpiewa".

A wiersze Broniewskiego?

Jeszcze w polu (yle śniegu,

Jeszcze strumyk lodem ścięty,

A pierwiosnek już na brzegu Wyrósł śliczny, uśmiechnięty...

...Stare wierzby nachyliły Miękkie bazie ponad kwiatkiem;

Gdzie jest wiosna? Powiedz, miły Czyś nie widział jej przypadkiem?

Lecz «m widać milczeć wolał,

O czym myślał - któż to zgadnie?

Spujizal w niebo, spojrzał w pola,

Szepnął cicho: Jak tu ładnie... *)

Pierwiosnek dziwi się urodzie świata i dziecko / nim razem z cichą rado cią w sercu uświadamia sobie piękno wiosny, zieleni drzew, barwy

kwiatów.

Spośród wierszy Tuwima najpowszechniej znane są to, które odznaczają ■ilę niezwykłą dynnmic/uością i humorem. Oprócz nich są też takie, które trącają inne struny psychiki dziecka: Rzeczka i Kapuśniaczek, i uroczy Spili-niany słowik najczystsze perty bryki dla dzieci, otwierające przed nimi nowi dziedziny przeżyć i wzruszeń.

Trzeba by tu jeszcze wymienić Lucynę Krzemieniecką, mającą dni przemawiania tak prosto i bezpośrednio do wyobraźni dzieci, Hannę Ożo-gowską, Krystynę Artynlcwicz i Stefanię Szucliową, Helenę BeClilcr, i Czesława Janczarskiego, a jeszcze nie wyczerpałoby się wszystkich autorów, ktoizy swymi nieraz pełnymi prawdziwego uroku wierszami wzbogacają nn->/ą poezję dla dzieci.

Obok rozmachu i dynamiki poezji sławiącej postęp techniczny i pracę, obok powagi wierszy mówiących o pokoju i braterstwie, jest miejsce i na niclm, które „idzie ciemną nocą, ma w fartuszku pełno gwiazd", i na „iskiereczkę, co / popielnika na Wojtusia mruga", i na hulającą z wiatrem stodołę. Skala

) Zc /l>i»*ro itilrd".