62 63 (10)

62 Przyczyny i motywy zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw

jach Europy Środkowo-Wschodniej. Jest znamienne, że w żadnym z tych bak formalnie nie zastosowano przytoczonych wcześniej czterech grup moty*^ Dunninga, chociaż poszczególne motywy uwzględnione w ankietach reprezentuj większość wyróżnionych przez niego grup. Ponadto nie podjęto w tych badani* próby powiązania motywów z formami inwestycji zagranicznych czy z inny* zmiennymi, takimi jak kompletność łańcucha wartości dodanej filii. Ta ostat^S zmienna zasługuje na uwzględnienie w badaniach w. celu empirycznej weryfik*, obserwacji Dunninga mówiącej, że inwestorzy motywowani zdobyciem rynko, wykazują tendencje do umieszczania w swoich filiach kompletnego laócuc^' wartości dodanej (Dunning, 1993, s. 59).

Rozdział 4

Teorie

internacjonalizacji

W rozdziale drugim przedstawiono istotę strategii internacjonalizacji przedsiębiorstwa, przyjmując, że jest to ten aspekt strategii firmy, który dotyczy zaangażowania sję przez nią w różnorodne operacje gospodarcze z partnerami zagranicznymi. Tak ogólne określenie strategii internacjonalizacji jest jednak niewystarczające. Wzrost zainteresowania tym zagadnieniem spowodował, że różni badacze wypracowali różnorodne sposoby ujęcia tego problemu, budując różne koncepcje, modele i teorie. W niniejszym rozdziale dokonano krytycznego przeglądu najważniejszych z nich.

Model sekwencyjny (konwencjonalny) i jego rozwinięcia

Wśród koncepcji internacjonalizacji firmy największą popularność zdobył tzw. mqde| uppsalski, stworzony przez trzech pracowników uniwersytetu w Uppsali. Jego autorami są: Jan Johanson, Finn Wiedersheim-Paul i Jan-Erik Vahlne (Johanson, Wiedersheim-Paul, 1975; Johanson, Vahlne, 1977). Punktem wyjścia modelu jest obserwacja, że w przypadku wielu fum szwedzkich, a także firm pochodząpych z innych krajów, zwłaszcza charakteryzujących się niewielkimi rozmiarami rynku Krajowego, typowe zachowanie fumy rozwijającej działalność gospodarczą na rynkach zagranicznych wiąże się z etapowością zaangażowania w obsługę tych rynków. Wspomniani badacze zauważyli, że postępowanie firm dokonnjących ekspansji zagranicznej może mieć trzy charakterystyczne cechy: • ekspansja jest popi^edzona sukcesem na rynku wewnętrznym i jest konsekwencją wielu decyzji podejmowanych w firmie; uważa się więc, że w modelu