Scan0045 3

Tabela 21

Typ	długość wiązania	typ	długość wiązania
wiązania	nm	wiązań.a	nm
H—H	0,074	C—C	0,154
N—N	0,147	c=c	0,133
N=N	0,124	Cs c	0,121
NsN	0,110

Wyniki najnowszych badań nad charakterem wiązania chemicznego wykazują, że poza wiązaniami pojedynczymi, podwójnymi i potrójnymi istnieje cały szereg wiązań o charakterze przejściowym. Wielokrotność wiązań o charakterze przejściowym jest dlatego wyrażana nie tylko liczbami całymi, ale także dziesiętnymi. Liczba wyrażająca, ile par elektronów tworzy w rzeczywistości wiązanie chemiczne, nazywa się rzędem wiązania. Na przykład w cząsteczce:

— benzenu wszystkie wiązania mają wartość liczbową 1,5. Oznacza to, że w cząsteczce tej nie wymieniają się regularnie wiązania pojedyncze i podwójne, ale że wszystkie wiązania są jednakowe. Dlatego też rozmieszczenie wiązań w tym związku dokładniej przedstawia poniższy rysunek:

— chlorku boru rząd wiązań B-Cl wynosi 0,88; bowiem wiązanie bor--chlor tworzy 0,88 wiążącej pary elektronowej.

Pytania i zadania

I. Wyjaśnij lub zdefiniuj:

Rozmieszczenie przestrzenne Warunki powstawania wiązania chemicznego

Długość wiązania chemicznego Równoważna odległość międzyją-

drowa

Donor, akceptor Energia wiążąca

Koordynacyjno-kowalencyjne wiązanie chemiczne Wiązania wielokrotne

Rozmieszczenie przestrzenne wiązania i wiązań Rzędy wiązania

JI. Pytania problemowe:

Określ, który z atomów przy poniższej reakcji jest donorem, a który akceptorem pary elektronów:

BF₃ + NH₃ —> F₃B — NH₃

2.    Czy atomy pierwiastków okresu drugiego mogą być pięciowiąza-niowe?

'    l

3.    Czy atom wodoru może tworzyć takie wiązanie chemiczne, w którym byłby donorem pary elektronów?

4.    Czy między dwoma kationami wodoru może powstać wiązanie chemiczne?

5.    Wymień przynajmniej dwa. związki pierwiastków okresu trzeciego, w którym naruszona została zasada ośmiu elektronów.

III. Odpowiedz na następujące pytania:

1.    Jakie warunki muszą być spełnione, by pomiędzy atomami pierwiastka powstało wiązanie chemiczne?

2.    Przedstaw za pomocą kratek, kresek walencyjnych i rysunkowo wiązania chemiczne w cząsteczkach chlorowodoru, fluoru i azotu.

3.    Jaka jest różnica pomiędzy wiązaniami o i n.

4.    Przedstaw wiązanie koordynacyjno-walencyjne w kationie amonowym (tylko za pomocą kratek).

5.    Porównaj za pomocą znaku nierówności:

a)    energię wiązania pojedynczego, podwójnego i potrójnego,

b)    długość wiązania pojedynczego, podwójnego i imtrójnego.

3.5. HYBRYDYZACJA

Aby mogło powstać wiązanie chemiczne, atomy pierwiastków muszą zbliżyć się do siebie (w wyniku tego nałożą się na siebie ich orbitale walencyjne), a poza tym muszą one mieć elektrony tak rozmieszczone na orbitalach, aby mogły z nich powstać pary elektronów wiążących.

Na podstawie tego, co wyżej powiedziano, możemy przystąpić do wyjaśnienia procesu hybrydyzacji*, tzn. ujednolicenia pod względem energe-

* Z lac. hybrida (hibrida)==mieszaniec.

87