str20

2. Realizm

68

rodowych. Porządek wewnętrzny mają utrzymywać lekko uzbrojone oddziały milicji, które, inaczej niż wojska regularne, nie stanowią zagrożenia dla państw sąsiednich. Zdaniem Doyle’a. .poprzez połączenie patriotyzmu, konfederalizmu. zwierzchniej suwerenności i oddziałów milicji [Rousseau! wierzył, że wrogowie Polski nie będą postrzegać jej ani jako zagrożenia (ponieważ oddziały milicji nie mogą prowadzić podbojów na większą skalę), ani jako łatwej ofiary' agresji (ponieważ oddziały milicji utworzyłyby na terytorium państwa skuteczną partyzantkę)^{1 2}. Proces rozwoju polityki światowej według Rousseau przedstawiony jest na rysunku 2.1.

Zdaniem Rousseau, człowiek pragnie dobra innych ludzi, którzy przyczyniają się do jego pomyślności, a nie podporządkowania ich sobie. Ekspansja człowieka jest wynikiem patologii, zbyt dużych ambicji budzących żądzę i chciwość. Natura stworyła człowieka pokojowym i bojaźliwym. nabiera on męstwa przez doświadczenie i praktykę. To prawo naturalne zapisane jest w sercu człowieka, który najpierw Jest obywatelem, dopiero później żołnierzem. Obywatele żyją w państwie, poddani są prawu, ale państwa żyją ciągle w stanie natury, prawo narodów Jest bowiem 2.1.4. Stmkturalizm

Przedstawicielem strukturalizmu Jest Tomasz Hobbes. który, będąc tłumaczem Tukidydesa, kontynuuje myśl swego mistrza, zwłaszcza zaś wątki, które przyczyny konfliktów między ludźmi i państwami widzą w strukturze systemu międzynarodowego³. Hobbes utrzymuje, że ludzie są sobie równi, gdy jednak pragną tego samego, rywalizują ze sobą. starając się sobie podporządkować lub zniszczyć nawzajem, zgodnie z zasadą homo homini lupus. Mechanizm działania można opisać ciągiem zależności: równość oraz pragnienie posiadania jak najwięcej dóbr. których liczba jest ograniczona, prowadzi do braku zaufania, rywalizacji i wojny (zob. rysunek 2.2).

Równość

Pragnienie posiadania

Nieufność

Wojna

Ograniczona ilość dóbr

Rysunek 2.2. Ciąg zależności według Tomasza Hobbesa Źródło - opracowanie własne

W konsekwencji życie człowieka napiętnowane jest nieustającym strachem. Działaniami człowieka kierują trzy motywy: chęć zapewnienia sobie bezpieczeństwa. żądza zysku oraz chęć posiadania dobrej reputacji. Uruchamiają one trzy reakcje: nieufność, rywalizację oraz dążenie do sławy. W pierwszym przypadku celem użycia siły jest obrona stanu posiadania, w drugim - zdobycie rzeczy pożądanych

1

   Doylc. Ways oj War and Peace. s. 150.

2

   Jean-Jacques Rousseau. The State ofWar. Confederation as Means to Peace In Europę. w: Reading Rousseau In the Nuclear Age. Grace G. Rooscvclt (red.). Philadelphia 1990. Tempie Univcrsfty Press.

3

   Na temat wpływu Tukidydesa na myśl polityczna Tomasza Hobbesa zob.: Davld Jonston. The Rethoric ojUwlathan, Princeton 1989. Princeton University Press. s. 3-25.