Warzywnictwo008

różnych odmian oraz naturalną zmienność odmiany uprawnej wymagają zabiegów hodowlanych dla utrzymania ich wyrównania i właściwego typu.

Odmiany te utrzymywane są w typie przez stałą selekcję prowadzoną przez hodowców. Termin selekcja oznacza czynność, polegającą na wybieraniu osobników o cechach pożądanych (selekcja pozytywna) lub odrzuceniu osobników o cechach niepożądanych (selekcja negatywna). Niektóre odmiany warzyw są utrzymywane w typie przez kilku hodowców. Każdy z nich prowadzi selekcję odmiany w nieco odmiennym kierunku. Wówczas mamy do czynienia z odmianą selekcjonowaną, którą jest populacja osobników danej odmiany o cechach nadanych jej przez hodowcę. Prowadzenie selekcji jednej odmiany przez hodowców może zaowocować po wielu latach hodowli powstaniem nowych odmian.

Ustawa o nasiennictwie z dnia 24 listopada 1995 roku (Dz. U. nr 149 poz. 724) wyróżnia odmiany oryginalne i selekcjonowane.

Odmiana oryginalna jest to odmiana wytworzona i hodowana w kraju lub za granicą, odznaczająca się odrębnością, wyrównaniem i trwałością.

Odmiana selekcjonowana to odmiana nie różniąca się istotnie od odmiany macierzystej wyróżniająca się wyrównaniem i trwałością, hodowana przez innego hodowcę niż odmiana macierzysta.

Urzędowy wykaz odmian, których materiał siewny może być w Polsce wprowadzony do obrotu obejmuje Rejestr Odmian prowadzony przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych. Wpisanie do rejestru następuje po stwierdzeniu w badaniach prowadzonych przez COBORU, że odmiana spełnia wymogi odrębności, wyrównania i trwałości (OWT). Ponadto odmiany 14 roślin warzywnych o największym znaczeniu gospodarczym w naszym kraju muszą charakteryzować się odpowiednią wartością gospodarczą (WGO). Badania te są prowadzone również po wpisaniu do Rejestru. Odmiana, która utraciła swoje pożądane właściwości albo jej hodowca zaprzestał wytwarzania materiału siewnego, ulega skreśleniu z Rejestru.

Hodowcą określa się osobę będącą właścicielem materiałów hodowlanych oraz dokumentacji i prowadzącą hodowlę określonej odmiany. Osobę, która w sposób twórczy doprowadziła do wytworzenia odmiany oryginalnej lub jednego albo kilku składników pierwotnych mieszańca, nazywa się twórcą odmiany.

Hodowcy nowej odmiany oryginalnej lub składników pierwotnych mieszańca przysługuje wyłączne prawo zarobkowego z niej korzystania. Wyłączne prawo rozpoczyna się od dnia wpisania odmiany do Księgi Ochrony Wyłącznego Prawa, którą prowadzi Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych i trwa 20 lat.