WSP J POL58

Por3di]icrwo językowe w PoLsce

61

no także rozległe prace o charakterze normującym i kodyfikującymi. Najgłośniejszą z nich była reforma ortografii polskiej, której nowe zasady, obowiązujące z niewielkimi zmianami do dziś. ogłosiła Polska Akademia Umiejętności w roku 1936. Rozwiązania zawarte w nowych przepisach ortograficznych przez kilka lat budziły zastrzeżenia -wielu przedstawicieli ówczesnej inteligencji, pisarzy, a nawet niektórych językoznawców; nowa ortografia przyjęła się powszechnie dopiero po wojnie.

W latach 1918—L939 prowadzono też prace nad ujednoliceniem i spolszczeniem terminologii z różnych dziedzin. Komisje złożone z wybitnych specjalistów danej dyscypliny (teoretyków i praktyków) oraz językoznawców opracowały wówczas na przykład obowiązującą do dziś terminologię z zakresu kolejnictwa, automobilizmu czy wojskowości.

Upowszechnianiem wiedzy o języku zajmowało się w drugiej połowie KUC w. i na początku XX w. niewielu naukowców. Większość lingwistów uważała, że nie należy ingerować w rozwój języka, a przy charakteryzowaniu zjawisk językowych stosować kryteria opisowe, nie zaś normatywne. Znalazło to wyraz w słynnym porównaniu uczonego lingwisty do botanika, który opisuje wszystkie rośliny rosnące w ogrodzie, nie wyrywając chwastów, co jest zadaniem ogrodnika pielęgnującego tylko rośliny użyteczne. Rolę takich „ogrodników” odgrywali wówczas często amatorzy - miłośnicy języka, nierzadko ferując wyroki o charakterze purysrycznym (por. np. książki Aleksandra Walickiego Błędy nasze -te mowie i piśmie ku szkodzie języka polskiego popełniane, 1876 czy Ludomira Szczerbowicza-Wieczora O skażeniu obecnem języka polskiego w prasie, 1881).

Najpełniejszą kodyfikację normy języka ogólnego okresu międzywojennego dał Stanisław Szober w Słowniku onoepicznym (1937), wydanym po wojnie w 1958 r. pod tytułem Słownik poprawnej polszczyzny. Autor preferował w nim te rozstrzygnięcia, które sprzyjały stabilizującej funkcji normy językowej. Stosunkowo dużą rolę odgrywało w tym słowniku kryterium autorytetu. Autorytetami byli pisarze tworzący od drugiej połowy XIX wieku. Szczególną uwagę zwracał Szober na błędy językowe związane z przenikaniem do polszczyzny elementów zapożyczonych, zwłaszcza niemieckich i rosyjskich - co było uzasadnione ówczesną sytuacją języka polskiego, pozostającego przez długi czas pod wpływem języków zaborców. Ogłoszenie słownika było znacznym osiągnięciem w zakresie ujednolicania normy ogólnopolskiej.

Na koniec okresu międzywojennego przypadają początki działalności kukuralnojęzykowej późniejszych wybitnych autorytetów w tym zakresie -Witolda Doroszewskiego i Zenona Klemensiewicza. Ich wystąpienia cechowała już inna postawa: należy nie tyle walczyć z błędami, ile upowszechniać dobre wzorce językowe, krzewić wiedzę o języku, jego historii i stanie obecnym. Witold Doroszewski wyzyskiwał w tym celu nowoczesny wówczas środek od-