WSP J POLN254316

Przdorn strukturaliityczny v językozma-stwjc polskim. Luu 1958-1975 643

J. Tokarski w cyklu 12 artykułów: Fleksja polska, jej opis w świetle możliwości mechanizacji w urządzeniu maszynowym („Poradnik Językowy” 1961-1964) stworzył pierwszy pełny strukturalny opis fleksji polskiej, w którym m.in. zaproponował rezygnację z wzorców odmiany rzeczowników na rzecz formalnych kryteriów doboru końcówek przypadkowych. Wyniki tej pracy stały się podstawą pierwszego strukturalnego podręcznika: J. Tokarski, Fleksja polska (Warszawa 1973).

Metodologia szkoły praskiej, oddziałująca na językoznawstwo polskie już w latach trzydziestych, uzyskała silne oparcie w opracowanym przez Z. Gołąba, A. Heinza i K. Polańskiego Słowniku terminologii językoznawczej (Warszawa 1966). Ta pierwsza polska encyklopedia lingwistyczna wyraźnie preferowała tę metodologię, która miała wielu kontynuatorów wśród młodszych wówczas językoznawców. W centrum zainteresowań większości badaczy do niej nawiązujących znalazł)' się problemy słowo-twórstwa synchronicznego. W sporach i dyskusjach chodziło o ustalenie zakresu słowotwórstwa, jego relacji do fleksji (prace Heinza, Puzyniny, Grze-gorczykowej). Istotnym problemem był opis i klasyfikacja współczesnych formacji słowotwórczych. Były im poświęcone studia: Marii Brodowskiej-Honowskiej (m.in. Zarys klasyfikacji polskich derywatów, Wrocław 1967), Bogusława Kreji (m.in. Slowotwórstwo rzeczowników ekspresywnych w języku polskim, Gdańsk 1963); Władysława Cyrana {Przysłówki polskie. Budowa słowotwórcza, Łódź 1967), R. Laskowskiego (Budowa słowotwórcza rzeczowników w dialektach laskich. cz. 1-2, Kraków 1966-1971), R. Grzegorczykowej {Czasowniki odimienne we współczesnym języku polskim, Wrocław 1969), J. Puzyniny {Nazwy czynności we współczesnym języku polskim, W'arszawa 1969) i wiele innych. Z sumy tych rozpraw wyłaniał się obraz słowotwórstwa polskiego. Próbami syntetycznego jego ujęcia stały się prace: R. Grzegorczykowej, Zarys słowotwórstwa polskiego. Slowotwórstwo opisowe (Warszawa 1972) oraz R. Grzegorczykowej i J. Puzyniny, Slowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalne, rodzime (Warszawa 1979).

W zakresie składni odchodzi się od tradycyjnych funkcji logiezno-grama-tycznych na rzecz analizy znaczenia kategorii gramatycznych (klas wyrazów i form gramatycznych). Takie ujęcie prezentują m.in. prace: Adama Heinza System przypadkowy języka polskiego (Kraków 1965); Zuzanny Topo-lińskiej Kategoria osoby w języku polskim („Język Polski” 1967, nr 47); Krystyny Pisarkowej Funkcje składniowe polskich zaimków odimiennych (Wrocław 1969), a także prace omawiające zmianę kategorii gramatycznych, np. Jodłowskiego o substantvwizacji przymiotników czy Bartnickiej o adiekty-wizacji imiesłowów. Pracom szczegółowym towarzyszą ujęcia teoretyczne, np.: J. Kuryłowicz, O rozwoju kategorii gramatycznych (Kraków 1968); S. Jodłowski, Studia nad częściami mowy (Warszawa 1971). Związane genetycznie ze szkołą praską pojęcie konotacji syntaktycznej rozwija Z. Gołąb