WSP J POLN254185

510 Jadwiga Sambor, Język polski w świetle statystyki

Zbadano także frekwencję części mowy w pięciu stylach pisanej odmiany języka polskiego (Kamińska-Szmaj, 1990). Po odpowiednim graficznym ułożeniu rang części mowy nazywających (tj. rzeczowników, przymiotników, czasowników, przysłówków) uzyskujemy bardzo efektowe przebiegi odpowiednich krzywych, tworzące „lustrzane odbicia” (patrz rys. 4). Uwidacznia się tu nominalny charakter stylów' popularnonaukowego, drobnych wiadomości prasowych i publicystyki oraz werbalny prozy artystycznej i dramatu. O opozycji stylu nominalnego i werbalnego decydują udziały rzeczowników i przymiotników w pierwszym z nich, a czasowników' i przysłówków' (jako członów określających czasownik) w drugim. Teksty ustne są raczej werbalne niż nominalne (patrz rys. 5).

Rysunek 5. Udziały części mowy w tekstach polszczyzny mówionej (Zgółkowa, 1987 - puste pola; Zarebina, 1985 - zakreskowane pola)

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na istnienie opozycji stylu nazw-o-wego i zaimkowego, innej niż opozycja styl nominalny-styl werbalny (np. Wieczorem w domu Piotr pokazał koledze ostatnie zdjęcia : On tam mu to pokazał). Opozycje te wzajemnie się krzyżują, przy czym rozróżnienie stylu nominalnego i werbalnego zależy od czynników wewnętrzno-struktural-nych, składniowych, natomiast rozróżnienie stylu nazywającego i wskazującego, czyli nazwowego i zaimkowego, ma motywację pragmatyczną: wybór rzeczownika lub zaimka zależy od warunków przekazu tekstu (Bartmiński, 1976). Cechą ustnej odmiany języka byłaby nie tyle werbalność, ile zaimko-wość. W obu badanych korpusach języka mówńonego, których strukturę części mowy podano na rys. 5, obserwuje się wysoki udział zaimków’, wynoszący w’ obu próbach aż 19%.

Syntetyczny opis fleksji około 6C 000 rzeczowników w Słowniku języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego opracował Włodzimierz Gruszczyński. Wyróżniono 419 grup fleksyjnych, przyjmując jako wzorce - odmiany grup najliczniejszych (Gruszczyński, 1989).