WSP J POLN254178a

JĘZYK POLSKI W ŚWIETLE STATYSTYKI

JADWIGA SAMBOR

Częstość fonemów. - Częstość liter oraz połączeń literowych. - Entropia i redundancja w języku. Polszczyzna jako język spółgłoskowy. - Struktura informacyjna tekstu. - Probabilistyczny model procesu tworzenia tekstu. - Statystyka części mowy w słowniku i w tekstach. - Liczebność typów słowotwórczych. - Liczebność składników zdania. - Liczebność słownictwa w języku i w słownikach. - Częstości wyrazów- i „stref)^- leksyki”. - Statystyczne prawa językowe. - Wyrazy tematyczne i wyrazy-klucze. - Gniazda leksykalne i gniazda pojęciowe. - Bibliografia

Badania statystyczne dostarczają często takich informacji o języku, których nie mogą ujawnić nawet bardzo dokładne analizy jakościowe. Liczne cechy statystyczne języka mają charakter ogólny, odnoszą się do każdego języka „jako takiego”. Okazuje się, że jednostki najczęstsze w tekstach są równocześnie najprostsze, co oznacza, że język naturalny spełnia jeden z warunków kodu optymalnego. Badania teorioinformacyjne języka, opierające się na statystyce liter I fonemów, odkrywają także różny stopień przewidywalności elementów tekstu, co ma wyraźny wpływ na jego rozumienie. Obok tego typu cech uniwersalnych język polski ma też cechy statystyczne właściwe tylko jemu.

Częstość fonemów

Fonologia jest - obok leksyki - najlepiej opracowanym statystycznie podsystemem współczesnego języka polskiego. Omówimy tu wyniki prac kilku autorów (Jassem, Łobacz, 1971; Rocławski, 1981; Steffen, 1957); podstawą badań dwóch pierwszych prac były teksty mówione o długości 150 000 i 100 000 fonemów, Maria Steffen wykorzystała teksty pisane prozy artystycznej o łącznej długości 50 000 głosek.