WSP J POLN254238

JĘZYK POLSKI NA ZACHODZIE

BOGDAN WALCZAK

Wprowadzenie. - Emigracja zarobkowa i polityczna. - Zmiana funkcji polszczyzny a rola języka kraju osiedlenia. - Liczebność środowisk polonijnych. - Język polonijny - przenikanie obcych elementów. - Bibliografia

Wprowadzenie

Kto za granicą - w różnym stopniu i w różnym zakresie - mówi po polsku? Mamy tu do czynienia z trzema różnymi pod względem genezy i historii grupami użytkowników języka polskiego.

Pierwsza z nich to Polacy i ich potomkowie na obczyźnie, diaspora polska powstała w różnych czasach w wyniku rozmaitego rodzaju wychodźstwa (głównie emigracji ekonomicznej i politycznej), zachowująca - niezależnie od miejsca urodzenia i posiadanego obywatelstwa - poczucie duchowej łączności z Polską. Diaspora ta rozsiana jest po całym bez mała świecie, z największymi skupiskami w Stanach Zjednoczonych. Kanadzie, Ameryce Łacińskiej (głównie Brazylii i Argentynie), Wielkiej Brytanii, Francji, Republice Federalnej Niemiec, Belgii i Australii.

Druga grupa to Polacy i ich potomkowie - wprawdzie za granicą, ale me na obczyźnie, lecz na ziemiach, które ich przodkowie zamieszkiwali nierzadko od wieków - innymi słowy: mieszkańcy Kresów, peryferyjnych obszarów zwartego zasięgu polszczyzny, obszarów mieszanych pod względem etnicznym i polskich wysp językowych, odcięci od współrodaków granicą państwową: południową (w Czechach i na Słowacji: na Śląsku Cieszyńskim, w Czadeckiem. na Orawie i Spiszu) i wschodnią (na obszarze byłych republik radzieckich: ukraińskiej, białoruskiej, litewskiej, częściowo też łotewskiej - dawne Inflanty Polskie). Osobną podgrupę o specjalnym statusie w tej ty-