WSP J POLN254268

JĘZYK POLSKI NA ZIEMIACH RUMUŃSKICH I POŁUDNIOWO-SŁOWIAŃSKICH

KAZIMIERZ FELESZKO

I. Przyłączenie przez Kazimierza Wielkiego Rusi Halickiej z Pokuciem oraz Podolem do Królestwa Polskiego dało początek sześciowiekowemu sąsiedztwu i rozgałęzionym związkom ziem polskich z Mołdawią, a przez nią z innymi krajami rumuńskimi. Oscylując między Polską i Turcją, Mołdawia popadła wkrótce w okresową zależność polityczną i wojskową od nowego sąsiada, lecz zarazem weszła też w sferę oddziaływania kultury i oświaty polskiej. Od XV w. młodzież tamtejsza chętnie kształciła się w Krakowde, Lwowie, Barze i Kamieńcu, skąd wracała z biegłą znajomością języka polskiego. Na grunt rumuński przenosiła więc świat pojęć przyswojonych za pośrednictwem tego języka. Język polski znali też z pewnością metropolici i władcy hospodarstw rumuńskich, zaś wśród pisarzy w kancelariach hospo-darskich (gdzie zresztą działało wielu Polaków) znajomość polskiego była w XVI i XVn w. niemal powszechna. W latach 1524-1684 powstało w tych kancelariach, głównie w Mołdawii, 400 dokumentów dyplomatycznych spisanych po polsku. Kontakt z językiem polskim na ziemiach rumuńskich szerzył się też przez małżeństwa i koligacje rodów bojarskich z rodami polskimi, przez częste przemarsze i dłuższe postoje polskich oddziałów wojskowych w twierdzach mołdawskich bądź przez długie obustronne podróże kupieckie i dyplomatyczne. Z różnym natężeniem w czasie i w poszczególnych regionach przenikały więc do języka rumuńskiego polonizmy z zakresu terminologii społecznej, wojskowej, handlowej i kulturalnej.

Najdawniejsze polskie zapożyczenia, jak np. lasca ‘łaska’, crijac ‘krzyżak’, marfdlac ‘marszałek’, fleabta ‘szlachta’, jolnir ‘żołnierz (najemny)’ i in., występowały już w rumuńskiej redakcji języka cerkiewnosłowiańskie-