WSP J POLN254270

Kazimier* Ftfltszko. Jęayk polski na ziemiach rumuńskich i południowo^owumkidi 597

'biedak, nieszczęśnik', afiny ‘borówki, Vaccinium myrullus’, siamiki ‘zapałki’, iraczka ‘tartak’, hokerle ‘taboret’, strożak ‘siennik’, szparkat ‘piec kuchenny’ ltd.

Jeden ze szlaków osadniczych wiódł w XV-XVI w. z południowego pogranicza śląsko-małopolskiego do okręgu czadeckiego na Słowacji. Z kilkunastu powstałych tam wsi polskojęzycznych od przełomu XVIH i XIX w. napływali osadnicy na Bukowinę, tworząc w jej górskich regionach jedyne w swoim rodzaju etnograficzno-językowe wyspy tzw. Górali bukowińskich. Na śląsko-małopolskie cechy ich gwarę- nawarstwiły się po drodze liczne słowacyzmy, np. strieda ‘środa’, zazdrić ‘zajrzeć’, kriesny ‘chrzestny’, howia-dze ‘wołowe’, haśle ‘skrzypce’ i in. Słownictwo Górali bukowińskich wchłonęło ponadto liczne zapożyczenia rumuńskie, ukraińskie i niemieckie, charakterystyczne dla języka większości Polaków zamieszkujących dawne północno-wschodnie ziemie rumuńskie.

Ponowna utrata przez Rumunię po drugiej wojnie światowej północnej części Bukowiny i całej Besarabii, tym razem na rzecz Związku Radzieckiego, i spowodowany tym exodm ok. 25-tysięcznej grupy polskiej stamtąd oraz z przyległych terenów rumuńskich doprowadził}- do poważnego skurczenia się enklaw polskich w całym tym rejonie. Na Północnej Bukowinie radziecka polityka narodowościowa doprowadziła ponadto, zwłaszcza w miastach, do utraty języka polskiego u wielu osób przyznających się nadal do narodowości polskiej.

Odmiany języka polskiego ukształtowane w przeszłości w granicach dzisiejszej Rumunii, Północnej Bukowiny i Republiki Mołdawii (dawnej Besarabii) spotykane są dziś jeszcze u przesiedleńców na polskich ziemiach zachodnich. Górale bukowińscy z kilku województw zachodnich potworzyli - jako jedyna grupa przesiedleńcza w powojennej Polsce - prężne zespoły artystyczne pielęgnujące nigdzie w takiej formie niespotykany folklor karpacki. W ostatnich latach wskrzeszone też zostały polskie organizacje społeczno-kulturalne i oświatowe na daw-nych i obecnych ziemiach rumuńskich, a powstające tam zespoły artystyczne biorą udział w dorocznych „Spotkaniach Bukowińskich” w Jastrowiu w woj. wielkopolskim, gdzie na pamiątkę wyjątkowo zgodnego współżycia wielu grup etnicznych na wąskiej przestrzeni uczestniczą też grupy artystyczne Rumunów, Ukraińców, Żydów i Niemców bukowińskich.

II. Epizod polski nad Sawą i Dunajem trwał niespełna sto lat i rozegrał się głównie w Bośni, gdzie w trójkącie wyznaczonym przez miasta Bosanska Gradiśka, Prnjavor i Derventa. na południe od środkowego biegu Sawy mieszkały najliczniejsze skupiska Polaków jugosłowiańskich.

Wkrótce po okupacji Bośni i Hercegowiny przez Austrię (1878) pojawili się tam pierwsi urzędnicy polscy (w 1910 r. było ich już w Bośni 588). W la-