WSP J POLN25455

WSP J POLN25455



373

Z historii terminu i pojęci*

Dla językoznawców - podobnie jak dla wielu teoretyków komunikacji społecznej - jest jednak jasne, że stereotypizacja jest nieodłączna od istoty języka naturalnego, który opiera się na podmiotowej kategoryzacji zjawisk oraz na konwencji i powtarzaniu (bez tego jakiekolwiek porozumiewanie się byłoby niemożliwe), że zatem jest stereotyp „koniecznym elementem wspólnego języka i kodu kultury” (Kępiński, 1990, s. 12). Jasne jest też, że -w związku z powyższym - zakres zjawiska jest o wiele szerszy niż się potocznie sądzi. Stereotypizacja nie ogranicza się bynajmniej do ludzi, do grup etnicznych, regionalnych, zawodowych, lecz obejmuje różnorodne sytuacje społeczne, postawy, zachowania, wytwory' ręki ludzkiej, elementy najbliższego środowiska człowieka, także - zwierzęta i rośliny, obiekty przyrody, słowem to wszystko, co normalny człowiek poznaje i oswaja na swój użytek, konstruując sobie pewien model świata i scenariusze swojego w nim zachowania. Ów model świata jest interpretacją i projekcją, a nie odbiciem rzeczywistości, zawiera zarówno treści opisowe, jak afektywnie i aksjologiczne: system wartości, norm i ocen, wzorów osobowych i wzorów' bycia (Mirga, 1984). Jest dostępny poprzez znaczenia słów. Królestwem stereotypu są antropocentryczne style języka, potoczny (por. Putnam, 1975) i artystyczny (ten prowadzi ze stereotypem swoistą grę, por. Mitosek. 1974; Swięch, 1977). Zagrożenie upatrują w nim style dążące do obiektywizmu i mtelektualizacji, przede wszystkim naukowy i urzędowy, które wytwarzają własne - intelektualne, a nie emocjonalne - sposoby porządkowania świata.

Zdaniem wielu badaczy, istnieje głęboka różnica między naukową a potoczną kategoryzacją rzeczywistości oraz odpowiednio między pojęciami a stereotypami. Pierwsza wykorzystuje koncepcję klasy, druga - typu. Podkreśla się, że pojęcia z założenia odpowiadają wymogom myślenia naukowego, podlegają weryfikacji na podstawie doświadczenia, stereotypy przeciwnie, są impregnowane na wpływ doświadczenia, są od niego w dużym stopniu niezależne; że w pojęciach dominuje składnik intelektualny, w stereotypach - emocjonalny; że stereotypy są odporne na zmiany, pojęcia zaś są na zmiany otwarte, ulegają modyiikacjom odpowiednio do postępu wiedzy; że wreszcie tunkcja społeczna pojęcia ma charakter poznawczy, iunkcja stereotypu - integracyjny i obronny (Schaff, 1981). Ostrość tego przeciwstawienia zostaje jednak znacznie osłabiona, kiedy - co uważamy za zasadne -potraktować stereotypy jako pewną szczególną podklasę pojęć, mianowicie pojęć potocznych, które są silnie zabarwione podmiotowo, swroiście wewnętrznie zorganizowane i wchodzą w skład językowo-kulturowego obrazu świata danej wspólnoty komunikatywnej.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WSP J POLN25453 STEREOTYPY JĘZYKOWE JERZY BARTMIŃSKI, JOLANTA PANASIUK Z historii terminu i pojęcia.
WSP J POLN25433710 674 Indeks terminów i pojęć hipotaksa 512, 513 historia języka 630, 647 homo
WSP J POLN25433714 678 - Indeks terminów t poięć naukowość 129 język nauki, styl naukowy zob. styl j
WSP J POLN254132 KATEGORIEGRAMATYCZNE RENATA GRZEGORCZYKÓW A Pojęcie kategorii gramatycznej. - Relat
WSP J POLN254196 Gniazda leksykalne i gniazda pojęciowe 521 częstych ludzie i człowiek także rzeczow
WSP J POLN254198 Gniazda leksykalne i gniazda pojęciowe 523 Graf 5. Gniazdo leksykalne (pracow nik)
WSP J POLN254313 640 Andrzej Mat ta Lewicki, Językoznawstwo polskie w XX wieku rentnych i sprawdzaln
WSP J POLN25433712 676 Indekł terminów i pcjęti -    mówiona 99, 104, 109 -  &nb
WSP J POLN25433715 -679 Indeks terminów i pojęć -    metommiczna 444 -   &n
WSP J POLN25433716 680 - Indeks terminów i pojęć osobowość 479 palatalizacja 494 paradygmat) : spójn
WSP J POLN25433721 685 Indeks terminów i pojęć -    strukturalna 641 -   &n
WSP J POLN25433722 686- Indeks terminów i pojęć ukraiński język 596, język ruski 546, 577, 578 diale
WSP J POLN25433723 687 Indeks terminó*** i pojęć wyraz: -    fonologiczny 487 -
WSP J POLN2543376 670- Indeks terminów i potfć białoruski język 544-549, 588; ruski ( = białoruski)
WSP J POLN2543378 672 Inritfks terminów i pojęć -    cząsteczek 486 -   &nb
WSP J POLN25470 Jmy Baimiriski Jolanta Panasiuk, Stereotypy językowe 388 (o dziewczynie) ‘puścić się
WSP J POLN25472 390 }m,v Bartmmski, Jahma Panasiuk, Stereotyp)- językowe Lwewiakowi przypisuje się (
WSP J POLN25474 Jerzy Bawniński, JoLtnła Panasiuk, Stereotypy językowe 392 W językowo-kulturowym obr
WSP J POLN25497 416 £:& Rzetelika-FeUszko, Nazwy geograficzni* ż e b n e, takie jak Psary, Grotn

więcej podobnych podstron