Zdjęcie0939 2

178 Anna Janus-Sitarz

Warto również porównywać oba dzieła pod kątem stopnia wierności filmu wobec książkowego oryginału oraz interpretacyjnej inwencji reżysera⁴.

Takie porównanie służyć może również celom kontrolnym -sprawdzeniu znajomości lektury, np. przez polecenia typu:

•    Porównaj Potop Sienkiewicza z jego filmową adaptacją. Wymień kilka postaci powieści, których Jerzy Hoffman nie uwzględnił w swojej ekranizaqi. Określ ich rolę w utworze I skomentuj decyzję reżysera.

•    Obejrzyj film Skolimowskiego i zastanów się, czy klucz interpretacyjny, jaki zastosował reżyser w swej adaptacji, zgadza się z Twoim odczytaniem Ferdydurke Gombrowicza.

NAUCZYCIEL - WŁADNY CZY BEZRADNY?

Każda lektura szkolna to wyzwanie dla nauczyciela, polegające na zachęcaniu młodzieży do obcowania z tekstem kultury, często całkowicie obcym środowisku ucznia i z punktu widzenia tego środowiska 1 zbędnym. Wiele domów, z których pochodzą nasi wychowankowie, to domy bez książek, bez pozytywnego przykładu rodziców zarażających radością lektury⁵.

Aby skłonić ucznia do przeczytania książki (a nie bryka), nauczyciel musi być szczególnie wyczulony na specyfikę środowiska, w jakim pracuje, na potrzeby młodzieży, świadomy tego, w świetie jakich wartości, autorytetów i idoli porusza się nastolatek, musi pamiętać, że potrzeba obcowania z książką, potrzeba estetycznego przeżywania nie jest cechą wrodzoną i jeżeli uczeń jej nie posiada, to niekoniecznie jest to jego wina.

j Zobacz propozycje dotyczące różnych szkolnych technik pracy z adaptacją filmową w: W. Bobiński, Film fabularny w dydaktyce literatury - spojrzenie w podwójnej perspektywie, w: (red.) A. Janus-Sitarz, Uczeń wobec różnych tekstów kultury, Kraków 2004.

| Zob. więcej na ten temat w: A. Janus-Sitarz, Uczyć dla lektury, „Polonistyka" 2003, nr 10.

Oczywiście, trudno jest nadrobić braki rodzinnych tradycji czytelniczych. Warto jednak sprawić; by rodzice naszych uczniów (którzy wprawdzie coraz bardziej doceniają rolę edukacji w życiu swoich pociech, ale często podpowiadają im drogę na skróty) stali się naszymi sojusznikami i by pomagali nam w mobilizowaniu młodych ludzi do zdobywania prawdziwej, a nie prowizorycznej wiedzy, do poszukiwania wartości w literaturze, a nie w jej brykowych substytutach. Trzeba przekonywać także, że jedna samodzielnie przeczytana książka przyniesie więcej korzyści niż kilka godzin suto opłacanych korepetycji.

Równie duże znaczenie w kształtowaniu świata wartości młodych ludzi mają media. Internet i telewizja zdobywają tak potężny wpływ na współczesnego odbiorcę, że lepiej, by polonista uczynił sobie z nich sojusznika, a nie wroga. Warto rozmawiać z uczniami o pożytkach i zagrożeniach, o plusach i minusach,

0    umiejętności wyboru programu, selekcji informacji, krytycyzmie odbiorcy itd. Trzeba jednak być otwartym na możliwości, jakie niosą media w propagowaniu literatury. Dzięki internetowej sprzedaży coraz łatwiejszy jest dostęp do książki, zarówno do nowości, jak i wydawnictw archiwalnych. Coraz więcej lektur szkolnych można znaleźć w elektronicznych zasobach, a wiele ważnych tekstów naukowych, artykułów publicystycznych

1    utworów literackich publikowanych jest w Internecie, zanim pojawią się w tradycyjnym czytelniczym obiegu. Tu też znajdują się najbardziej sugestywne reklamy nowości wydawniczych, zamieszczane są ciekawe fragmenty książek i ich recenzje. Internet daje też szanse nowoczesnemu poloniście współtworzenia wraz z uczniami interaktywnych stron poświęconych lekturze.

Trzeba uważnie przyglądać się temu, co fascynuje naszych uczniów, w co lubią się bawić, czym się zajmować. Takim np. niesłabnącym od kilku lat zainteresowaniem cieszą się Role Playing Games, które mogą odegrać także pozytywną rolę w naszych wysiłkach przybliżania książki uczniowi, bowiem coraz częściej opierają się na dziełach literackich, których znajomość jest niezbędna, by stać się uczestnikiem gry.

Najsłabiej z misji wprowadzania odbiorcy w świat kultury literackiej wywiązuje się telewizja, choć i ona powoli zaczyna wykorzystywać swe popularyzatorskie wpływy. Po prowadzonej przez kilka miesięcy akcji „Cała Polska czyta dzieciom".