Łacina"

50

Czasownik revertor ma praesens i czasy od tematu praesens utworzone w passivum, a perfectum i czasy od tematu perfectum w activum: revertor, reverti, reverti - wracam.

Odmiana zaimka określającego (wskazującego) is, ca, id - ten, ta, to, on, ona, ono

Singularis

Nom. is, ea, id Gen. eius, eius, eius Dat. ei, ei, ei Acc.    eum, eam, id

Abl.    eo, ea, eo

Pluralis

ei (ii), eae, ea eorum, earum, eorum eis (iis), eis (iis), eis (iis) eos, eas, ea

eis (iis), eis (iis), eis (iis)

Składnia nazw miast

Nazwy miast występują w języku łacińskim bez przyimków - w odpowiedzi na pytania: quo? (dokąd?), unde? (skąd?), ubi? (gdzie?).

Na pytanie dokąd? nazwę miasta wyraża się w accusatiwie, np.: Quo properas? Romam, Athenas, Alesiam, Ephesum, Mediolanum, Carthaginem propero.

Na pytanie skąd? wyraża się nazwę miasta w ablatiwie, np.: Unde venias? Roma, Althenis, Alesia, Ephesó, Mediolano, Carthagme venio.

Na pytanie: gdzie? dla miast występujących w liczbie pojedynczej deki. I i II (singularia tantum) używamy genetiwu (dawny locativus), np. Ubi habitatis? Romae, Alesiae, Ephesi, Mediolani habitamus.

Pluralia tantum deki. I i II oraz nazwy miast deki. III kładziemy w ablatiwie, np.: Ubi habitas? Athenis, Pompeiis, Carthagme habito.

Ćwiczenia

2. Odmień: id monumentum, ea, urbs, is orator.

2.    Przetłumacz: Amicus vester vir doctus est. Is nos multa docuit. Ei gratiam habemus, nam auxilio eius multarum rerum periti sumus. Ea, quae nos docuit, nobis proderunt. Multae fabulae de Hercule narratae sunt. Domus tua pulcherrime aedificata est. Multa virtutis exempla nobis a Romanis tradita sunt. Lacedaemoni Agin regem, quod numquam antę apud eos acciderat, necaverunt.

3.    Przetłumacz: Antę nonnullos dies Cracoviam visitavunus. Cracoviae magna aedificia, antiquas domos pulchrasque vias spectavimus. Aedificia eius urbis proximo anno renovata maxime nobis placuerunt. Berolini aram pulcherrimam, Pergami ab artiflcis Graecis exstructam, admiramur.

4. Przetłumacz i zapamiętaj sentencje: Nemo nascltur dives, multi moriuntur pauperes. Gloria virtutem tamąuam umbra seąultur. Nón omnis moriar. Hic mortui vivunt, hic muti loąuuntur (napis na bibliotece). Dulceućt decóruniucst pró patria mori. Yincere scis, Hannibal, yictoria uti nescis. Sapere auso. Eo ipso.

LECTIO TERTIA DECIMA

De Cineae et Pyrrhi colloquio

Initio tertii saeculi antę aeram novam Tarentinorum legati auxilium rogantes ad Pyrrhum, Epiri regem venerunt. Romani enim hac civitalc potiri nitebantur. Pyrrhus, vir fortissimus atque acerrimus, bellum cum Romanis agere cupiens ita de consiliis suis cum Cinea amico colloąuitur.

Pyrrhus: „Quod consilium mihi dabis? Possum-ne cum Romanis pugnarc?” Tum Cineas interrogavit: „Cur, rex fortissime, cum Romanis pugnare cupis?” Iluic respondit Pyrrhus: „Si Romanos, hostes fortissimos atque nobilissimos vicero, statim Carthaginienses ingrediar”. Ad hacc Cineas: „Et tum quid ages?” Tum Pyrrhus: „Si Carthago a me superata erit, certe reliquos populos vincere potero”. Ilaec dicentem rursus interrogavit Cineas: „Si denlquc omnes populos tecum pugnantes viceris, quid facies?” Interroganti respondit Pyrrhus: „Tum denique vitam iucundam atque beatam agam, si tantam yictoriam reportavero”. Haec dicenti respondit Cineas: „Qua dc causa, Pyrrhe, nunc vitam felicem atque otiosam agere non potes?”. Sed Pyrrhus Cineae consilio non paruit et in Italiam exercitus suos ducens Romanos ingressus est. Et quamquam magna et feroci pugna Romanos vicerat, tamen multos milites amisit et pacem petere coactus est.

Pyrrhus, -i - Pyrrus, władca Epiru (319-272 r. p.n.e.) colloąuium, -i n - rozmowa initium, -i n - początek saeculum, -i n - wiek acra, -ae / - era antę z acc. - przed

potior, -iri, potitus sum (z abl.) - opanować, zawładnąć

nitor, -i, nixus sum - starać się, usiłować colloąuor, -i, locutus sum - rozmawiać possum, posse, potui - móc

hic, haec, hoc - ten, ta, to si - jeżeli

respondeo, -ere, -ndi, -nsum - odpowiadać

Carthaginiensis, -is m - Kartagińczyk Carthago, -mis / - Kartagina facio, -ere, feci, factum - robić, czynić reliąuus, -a, -um - pozostały rursus - znowu vita, -ae / - życie iucundus, -a, -um - tak wielki tantus, -a, -um - tak wielki