Łacina str� 85

84

tcrram vestram venero, finibus vos expcllam”. Lacedaemonii rcsponderunt: „Si”. Illius Filius Alexander Diogenis philosóphi cynlci sapientiam atque modcstiam admirans dixit: „Nisi Alcxander essem, Diogenes esse vellem”. Si hoc heri didicisscs, nonne hodie scires? Si consules emisissent exploratores, cxercltus Romanus circumventus non esset. Nisi Vcrres provinciam obtinuisset, multi cives adhuc viverent. Parvi sunt foris arma, nisi est consilium domi. Hanc viam, si asperam esse negem, mentiar. Si Poeni novas copias ad Hannibalem misissent, bellum fuisset longius.'Si me sententiam roges, eadem quae tu respondcam. Si res publica in periculum vcniat, optimus quisque ei subveniat. Ómnia si perdas, famam servare memento. Hanc si perdideris, póstea nullus eris.

2. Utwórz i postaw obok siebie 1 i 3 osobę w sing. we wszystkich czasach i trybach: promittere i polliceri; oraz 2 osobę plur. od czasowników: monere i hortari.

Uwaga. „Omnia si perdas” jest dystychem elegijnym. Przeczytaj uwagi o metryce na s.

LECTIO VICESIMA SECUNDA

Maciej Michowita¹ „Tractatus de duabus Sarmatiis”

(wyjątki)

Antiquiores duas Sarmatias esse putabant, unam in Europa, alteram in Asia. In Europiana sunt regiones Russorum seu Ruthenorum, Lithuanorum, Moschorum et eis adiacentes, ab occidente flumine Vislae et ab oriente Tanai inclusae.

Ilarum regionum gentes olim Getae appellabantur. In Asiatica vero Sarmatia nunc vivunt plura genera Tartarorum. Eorum imperia, gcnealogiae et mores magnitudoque terrarum, flumlna describentur.

Mosqua est civltas satis magna, bis maior, quam Florentia, aut bis maior, quam Praga, Bohemiae urbs. Mosqua lignea est, non murata, plurimas habens plateas; ubi una platea Finitur, altera non statim inclpit, sed campus interest. Inter domos saepes quoque sunt, ita ut domus non cohaereant. Nobilium domus sunt maiores, plebis vero humiliores. Fluit per medium civitatis et sub castro fluvius eiusdem nominis, Mosqua appcllatus. Castrum autem, quod est in medio civitatis, est castrum bonum, muratum, tantae

amplitudlnis, ut Buda in Hungaria, habct tria propugnacula ct cum his turrcs magnae simul computatae sunt decem et septem, scd unus murus. In co castro ecclesiae sunt sedecim: tres muratae, dc ligno tredecim sunt. Palatium ducis in co castro est muratum Itallco modo, novum, non amplum ncc magnum.

Aliac civitates Moschorum sunt minores et castra minora omnia dc lignis facta.

adiacćo, -ere, -ui, cTtum - przylegać oriens, -tis m - wschód occfdcns, -tis-m - zachód includo, -ere, -si, sum - zamykać dcscribo, -cre, -psi, -ptum - opisywać lignćus, -a, -um - drewniany lignum, -i n - drewno platea, -ae / - ulica saepes, -is / - plot, ogrodzenie cohaerćo, -cre, haesi, haesum - stykać się, mieć styczność

in medio (z gen.) - w środku (zwrot nieklasyczny)

computo, -are, -avi, -atum - obliczać, rozważać vero - zaś

ecclesia, -ae / - kościół fluo, -ere, -xi, -xum - płynąć castrum, -i n - zamek, twierdza propugnaculum, -i n - przedmurze turris, -is / - wieża simul - razem, równocześnie amplus, -a, -um - obszerny amplitudo, -mis / - przestronność, ob-szerność, wielkość Tanais, -is - Don

Objaśnienia gramatyczne

Liczebniki - numcrałia

		Liczebniki główne	Liczebniki porządkowe
		numeralia cardinalia	numeralia ordinalia
		(ile?)	(który z rzędu?)
1	I	unus, una, unam	primus, -a, -um (pierwszy)
2	II	duo, duae, duo	secundus (altcr)
3	III	tres, tria	tertius
4	IV	quattuor	quartus
5	V	quinque	quintus
6	VI	sex	sextus
7	VII	septem	septlmus
8	VIII	octo	octavus
9	IX	novem	nonus
10	X	decem	declmus
11	XI	undecim	undeclmus
12	XII	duodecim	duodedmus

1

Miechowita (Maciej z Miechowa), Mathias de Miechów około 1457-1523 - historyk, lekarz, geograf. Profesor i wielokrotny rektor Akademii Krakowskiej. Autor Chronica Polonorum i Tractatus dc dualna Sarmatiis.