Łacina str� 85

84

tcrrajm vestram venero, finlbus vos expcllam”. Lacedaemonii rcsponderunt: „Si”. Illius filius AIexandcr Diogenis philosophi cymci sapientiam atque modcstiam admirans dixit: „Nisi Alcxander essem, Diogenes esse vellem”. Si hoc hcri didicisscs, nonne hodie scires? Si consules emisissent exploratores, cxercltus Romanus circumventus non esset. Nisi Vcrres provinciam obtinuisset, multi cives adhuc viverent. Parvi sunt foris arma, nisi est consilium domi. Hanc viam, si asperam esse negcm, mentiar. Si Pocni novas copias ad Hannibalem misissent, bellum fuisset longius.'Si me sententiam roges, eadem quac tu respondcam. Si res publica in periculum vcniat, Optimus quisque ei subveniat. Ómnia si perdas, famam servare memento. Hanc si perdideris, póstea nullus eris.

2. Utwórz i postaw obok siebie 1 i 3 osobę w sing. we wszystkich czasach i trybach: promittere i polliceri; oraz 2 osobę plur. od czasowników: monere i hortari.

Uwaga. „Omnia si perdas” jest dystychem elegijnym. Przeczytaj uwagi o metryce na s.

LECTIO YICESIMA SECUNDA

Maciej Michowita¹ „Tractatus de duabus Sarmatiis”

(wyjątki)

Antiquiores duas Sarmatias esse putabant, unam in Europa, alteram in Asia. In Europiana sunt regiones Russorum seu Ruthenorum, Lithuanorum, Moschorum et eis adiacentes, ab occidente flumihc Vislae et ab oriente Tanai inclusae.

Iiarum regionum gentes olim Getae appellabantur. In Asiatlca vero Sarmatia nunc vivunt plura genera Tartarorum. Eorum imperia, gcnealogiae et mores magnitudoque terrarum, flumiha describentur.

Mosqua est civltas satis magna, bis maior, quam Florentia, aut bis maior, quam Praga, Bohemiae urbs. Mosqua lignća est, non murata, plurimas habens plateas; ubi una platea finitur, altera non statim inclpit, sed campus interest. Inter domos saepes quoque sunt, ita ut domus non cohaereant. Nobilium domus sunt maiores, plebis vero humiliores. Fluit per medium civitatis et sub castro fluvius eiusdem nominis, Mosqua appcllatus. Castrum autem, quod est in medio civitatis, est castrum bonum, muratum, tantae

amplitudlnis, ut Buda in Hungaria, habct tria propugnacula ct cum his turrcs magnae simul computatae sunt dccem et scptem, sed unus murus. In co castro ecclesiae sunt sedecim: tres muratae, dc ligno tredccim sunt. Palatium ducis in co castro est muratum Italico modo, novum, non amplum ncc magnum.

Aliac civitates Moschorum sunt minores et castra minora omnia dc lignis facta.

adiacćo, -erc, -ui, cTtum - przylegać oriens, -tis m - wschód occidcns, -tis-m - zachód includo, -erc, -si, sum - zamykać describo, -cre, -psi, -ptum - opisywać ligneus, -a, -um - drewniany lignum, -i n - drewno platea, -ae / - ulica sacpcs, -is / - płot, ogrodzenie cohaereo, -cre, haesi, haesum - stykać się, mieć styczność

in medio (z gen.) - w środku (zwrot nieklasyczny)

computo, -are, -avi, -atum - obliczać, rozważać vero - zaś

ecclesia, -ae / - kościół fluo, -cre, -xi, -xum - płynąć castrum, -i n - zamek, twierdza propugnaculum, -i n - przedmurze turris, -is / - wieża simul - razem, równocześnie amplus, -a, -um - obszerny amplitudo, -mis / - przestronność, ob-szemość, wielkość Tanais, -is - Don

Objaśnienia gramatyczne

Liczebniki - numeralia

		Liczebniki główne	Liczebniki porządkowe
		numeralia cardinalia	numeralia ordinalia
		(ile?)	(który z rzędu?)
1	I	unus, una, unam	primus, -a, -um (pierwszy)
2	II	duo, duae, duo	secundus (altcr)
3	III	tres, tria	tertius
4	IV	quattuor	quartus
5	V	quinque	quintus
6	VI	sex	sextus
7	VII	septem	septlmus
8	VIII	octo	octavus
9	IX	novem	nonus
10	X	dccem	dccimus
11	XI	undecim	undecTmus
12	XII	duodecim	duodccrmus

1

Miechowita (Maciej z Miechowa), Mathias de Miechów około 1457-1523 - historyk, lekarz, geograf. Profesor i wielokrotny rektor Akademii Krakowskiej. Autor Chronica Polonorum i Tractatus dc duabus Sarmatiis.