0000121 (4)

dzykręgowych (50% urazów pierwotnych), to klucz do zapobiegania tak wysokiej liczbie wypadków w pracy tkwi w kształtowaniu optymalnej czynności kręgosłupa. Wystarczy przypomnieć, że pochylenie do <£ 30° daje nacisk na krążki międzykręgowe sięgający 175 kG, a podniesienie z podłogi kartki papieru przy <£ 90° daje nacisk sięgający do 500 kG.

Skłonność do urazów kręgosłupa występuje szczególnie u osób starszych, u których zmiany zwyrodnieniowe wiązadeł, stawów i krążków międzykrę-gowych są podatnym podłożem zaburzeń statyki i dynamiki kręgosłupa. Przekonanie, że podnoszenia ciężarów uczymy się automatycznie w okresie rozwi jania się ruchów naturalnych jest zupełnie fałszywe. Dziecko uczy się podnoszenia i dźwigania ciężarów przez naśladowanie dorosłych. Jeśli dorośli tę czynność wykonują nieprawidłowo wówczas dziecko również schyla się i podnosi przedmioty nieprawidłowo, narażając się na urazy. Stąd też uczniowie i młodzi robotnicy są najbardziej narażeni na niebezpieczeństwo wypadków w pracy. W grupie 3000 młodych robotników w wieku od 16 do 19 lat przebadanych w Norwegii tylko 2% umiało poprawnie podnosić większe ciężary (Tvedt).

Jaki więc ciężar możemy bezpiecznie podnosić np. z ziemi i przenieść go na inne miejsce nie narażając się na uraz kręgosłupa? W szukaniu odpowiedzi na to pytanie należało przyjąć kilka podstawowych założeń:

1)    w czasie podnoszenia ciężaru z poziomu poniżej kolan najsłabszy jest lędźwiowy odcinek kręgosłupa i na tej wysokości powstają najczęściej uszkodzenia

2)    kręgi i krążki międzykręgowe są bardziej dostosowane do podtrzymywania ciężaru w pozycji stojącej, stąd też preferencja tej pozycji przy podnoszeniu

3)    siła, którą należy mobilizować dla przeciwdziałania sile ciężkości podnoszonego ciężaru powinna tkwić w mięśniach, a nie w oporze więzadel kręgosłupa i krążków międzykręgowych. Ta sytuacja stwarza niekorzystne warunki dla biernych elementów kręgosłupa. Pomiary ciśnienia wewnątrz krążki międzykręgowego wykonane przez Nachemsona i Morrisa (1964) wykazały na poziomie III kręgu lędźwiowego wartości równe od 100 do 195 kG, przy czym 7,o tej wartości zależała od właściwości osmotycznych żelu w jądrze krążka, a reszta tej wartości od siły ciężkości i trakcji mięśni. Wzrost ciśnienia w klatce piersiowej i jamie brzusznej obniża nacisk działający na kręgi.

Wśród wiązadeł najbardziej na urazy jest narażone wiązadło żółte i ono te/, spełnia główną rolę ochronną. Nacisk rzędu 800 kG zagraża złamaniem kręgów u osób w wieku .40 lat, natomiast u osób powyżej 60 r.ż. już nacisk 425 kG staje się niebezpieczny (Morris et col. 1961).

Badania elektromiograficzne Asmussena, Poulsena i Rasmussena nad optymalnym obciążeniem kręgosłupa przy dźwiganiu ciężarów wykazały, że około 70°/o maksymalnej siły skurczu izometrycznego mięśni grzbietu powinno być granicą obciążenia przy jednorazowym i krótkotrwałym podnoszeniu ciężarów. Jeżeli podnoszenie ciężaru ma być powtarzane w rytmie 10—30/min., wówczas nie należy przekraczać 40—55% siły skurczu izometrycznego, a dla dźwigania dłuższego przez okres ok. 1 minuty — wartość siły należy obniżyć do 30—35% siły maksymalnej. Podatne wartości obliczono w odniesieniu do siły mięśni grzbietu wystarczającej do przeniesienia ciężaru bez szkody dla zdrowia, w razie jednak znacznego obniżenia siły innych mięśni, np. ramion lub rąk, również podane wartości mogą ulec obniżeniu.

Opanowanie techniki podnoszenia i dźwigania ciężarów opiera się na kilku podstawowych czynnikach:    1) utrzymaniu tułowia w pozycji wyprostnej.

2) przygięciu podbródka do klatki piersiowej, 3) zbliżeniu łokci do linii środkowej, 4) odpowiednim uchwycie dłonią, 5) właściwym ustawieniu stóp. Z powyższych zasad wynika, że przy podnoszeniu ciężaru trzeba napinać mięśnie grzbietu i utrzymywać wyprostowany tułów. Taka postawa zapewnia równowagę mięśni oraz równomierny nacisk na kręgi i krążki międzykręgowe — ułatwia przy tym częste rozluźnianie mięśni. Ustawienie stóp powinno spowodować przesunięcie środka ciężkości ku przodowi i środkowi, aby w ten sposób zwiększyć stabilizację ciała i uchronić się przed poślizgiem.

Umiejętność podnoszenia i przenoszenia ciężarów powinna być przedmiotem