0005

R_u=— [MPa] (4.6)

Na podstawie zmiany wymiarów geometrycznych części pomiarowej próbki w wyniku próby rozciągania można wyznaczyć wielkości charakteryzujące właściwości plastyczne materiału próbki.

Przewężenie procentowe Z określane jest jako iloraz zmniejszenia powierzchni przekroju poprzecznego próbki w miejscu rozerwania do powierzchni jej pierwotnego przekroju, wyrażonej w procentach

S - S

Z= ———100 [%)    (4.7)

*0

gdzie: S_u - przekrój w miejscu zerwania.

Wydłużenie procentowe przy rozerwaniu A, jest to przyrost długości pomiarowej próbki po jej zerwaniu w odniesieniu do początkowej długości pomiarowej próbki

A, =    ~ ^/-° 100[%]    (4.8)

gdzie: / = LJd₀ — wskaźnik wielokrotności próbki.

W celu wyznaczenia długości pomiarowej próbki L_u po zerwaniu składamy obie części próbki tak. aby powierzchnie przełomu przylegały do siebie, a osie obu części próbki leżały na jednej prostej. Jeżeli obie części próbki nic przylegają do siebie, wówczas szczelinę wlicza się do długości pomiarowej Z*. Długość pomiarową określa się w zależności od położenia miejsca rozerwania na części próbki pomiarowej.

Jeżeli miejsce rozerwania próbki znajduje się w części środkowej próbki, to długość Z* mierzy między dwoma skrajnymi znakami na części pomiarowej próbki. Przez część środkową próbki rozumie się miejsca na próbce w odległości od 1/3 Lo do 2/3 od skrajnej kreski dla próbek o wskaźniku wielokrotności p < 5 lub od 1/4 L₀ do 3/4 Lq dla próbek o wskaźniku wielokrotności p > 5 oraz próbek nieproporcjonalnych o umownej początkow-ej długości pomiarowej /^, równej 50 lub 80 mm.

W przypadku gdy rozerwanie ma miejsce w pobliżu krańcowej kreski długości pomiarowej, pomiar według przedstawionej metody byłby obarczony dużym błędem. Zmierzone wydłużenie byłoby wówczas mniejsze niż wydłużenie rzeczywiste, ponieważ obszar dużych wydlu/rń wykracza poza długość pomiarową. Największe wydłużenia wvku/ii|<i d/ndki leżące

w obrębie szyjki i w jej sąsiedztwie (rys.4.3). Największe wydłużenia powstające w obszarze szyjki nie są zależne od długości części pomiarowej, lecz od rodzaju metalu i pola przekroju próbki. Ponieważ długość szyjki dla różnych długości części pomiarowych próbek wykonanych z tego samego materiału oraz o tych samych wymiarach przekroju poprzecznego będzie w przybliżeniu taka sama, to udział długości szyjki w L_u jest tym większy, im mniejsza jest długość pomiarowa Lq. Zatem względne wydłużenie A_p zależy od wskaźnika wielokrotności badanej próbki i dla tego samego materiału zachodzi zależność A_s > A_to. Dlatego wydłużenia obliczane dla próbek o różnych wskaźnikach wielokrotności nie powinny być ze sobą porównywane.

W takich przypadkach L* mierzy się w następujący sposób: po złożeniu rozerwanej próbki znajduje się na dłuższej części próbki taką kreskę, aby była ona w przybliżeniu jednakowo odległa od zerwania co i skrajna kreska długości pomiarowej na krótszej części próbki. Na rys.4.5. kreski te oznaczono literami I i J.

I    _w    M

a) ł-1-!-1-ł—*ł--1-1-1-1-1

		K W
n		(N - n)/2
		N
-r	. , , K. K. . y
1^1 11	1 1 1 1 <N-n-lte .1		i «
n	(N - n + i/2
		N

J, (fi-**

Rys. 4 5. Schemat pomiaru długości W a) przy złomie środkowym, b) przy złomie bocznym i parzystej liczbie działek na odcinku IJ, c) przy złomie bocznym i nieparzystej liczbie działek na odcinku U

Dodatkowo niech N oznacza całkowitą liczbę działek podziałowych na długości pomiarowej, a n liczbę działek między kreskami I i J. Może wówczas wystąpić jeden z dwóch przypadków:

1. Jeżeli N-n jest liczbą parzystą, to długość L_u obliczamy z zależności

59