001 (39)

ffl AndrzcjOx - zwroty tacińskio (bez części dotyczgcoj retoryki) - z wykładów prot W Oojczakn dln grupy terenowej

NSP 2011- 201B - worsjn 3 - Times New Roman

las	historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od IV w. p.n.c) oznaczało prawo sakralne - prawo godziwe
1IIS I.CN	od IV w. p.n.c oznaczenie prawa świeckiego - prawo świeckie najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w Ibrmic ustawy prawo pozytywne
contra his fas(|iic	przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu (podkreśla skrajną determinację)
Tas est	jest rzeczą godziwą
Per fas ol nefus	wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi (podkreśla skrajną determinację)
itts osi ars l>nni cl ao<|tti	prawo jest sztuką dobra i sprawiedliwości (prawo nie może być dowolne co do treści / prawo nic może być dowolnie stosowane)
itis rocipsil nciiiiitntcni	prawo odnosi się do sprawiedliwości
1 iis ot fnius iion<|iiani cohahitant	prawo i podstęp nigdy nic mogą ze sobą współistnieć
iMalc inro noslro uli non dcbciiius	nic powinniśmy źle używać naszego prawa
Minimum ius, summa initira	najwyższe prawo najwyższym bezprawiem (skrajny rygoryzm prawniczy może prowadzić do nicgodziwości)
lustitia ost constans ot porpotua yolnntas istis siiinn cniritic Irihiicndi	sprawiedliwość jest trwałą i wieczystą wolą oddania każdemu co mu się należy Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, nie wyrządzać
Itonoslo vlvcrc, altonnn non laodoro, suum ciii<|lic Irilinorc	innemu szkody, oddać każdemu to co jest jego (nie szkodzić innemu - podstawa prawa deliktowego w prawie cywilnym)
Non oinito, ipiod licet, lioncstnin csl	nie wszystko co jest dozwolone jest godziwe (nie można postawić znaku równości pomiędzy regulacjami prawnymi a innym prawem np. moralnym - prawo może dopuszczać do zachowań, które z pewnych punktów widzenia są zle lub niemoralne, regulacja prawna i- regulacja sprawiedliwa).
lus siipcrins	wyrok sądu wyższej instancji
In ius vocatio	wezwanie do sądu
lus naturalo	(1) określenie reguł, klóre są wspólne dla wszystkich istot żyjących, wynikają one z. natury rzeczy, (II) prawo zgodne z. Boskim planem - od średniowiecza, (III) zbiór reguł prawnych, które wynikają z rozumu - od XVII w.
los civilc	prawo obywatelskie, prawo cywilne, porządek prawny (ogól norm dla obywateli rzymskich), w toku ewolucji zaczęło ograniczać się do prawa cywilnego (ogól norm prawnych dotyczących osoby i jej interesów majątkowych)
las gcitliimi	początkowo prawo rodów / narodów / ludów, są to te reguły prawne, które występują w różnych porządkach lokalnych czyli mają charakter uniwersalny, od XVII w. ogól norm prawnych regulujących relacje pomiędzy państwami (podmiotami prawa międzynarodowego) -prawo międzynarodowe
Ins coininuno	prawo powszechne, od średniowiecza do XIX w. wspólna dla krajów europejskich nauka prawa, zbiór pojęć prawnych, reguł prawnych, instytucji prawnych, które wynikały ze studiowania i interpretowania tekstów rzymskich
lus soli	prawo ziemi, porządek prawny ze względu na miejsce zamieszkania

lus snnguiiiis	prawo krwi, porządek prawny ze względu na kraj pochodzenia
Puhliciiiii iits est, ipiod tul statiim roi Romanac spcctat, |irivnlum, rptotl a<l singtilnrum tilililatcm	prawem publicznym jest to, które odnosi się do organizacji i funkcjonowania państwa rzymskiego (prawo administracyjne, prawo finansowe, prawo podatkowe, prawo karne) - prawem prywatnym iesl to. które odnosi sic do interesów pojedynczych osób (normy, które regulują np. zawieranie umów pomiędzy osobami, zasady dziedziczenia, zawierania małżeństw itd.)
lus puhlictim priratonim pactis imitari unii potcsl	prawo publiczne nie nurze być zmieniane poprzez prywatne umowy
Pritatormn convenlio iuri puhlico inni derognl	umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
Ignorantia iuris noccl	nieznajomość prawa szkodzi (jeden z warunków efektywnego funkcjonowania prawa / nie można powołać się na nieznajomość prawa)
lus dvile yigilnntihiis scriplum est	prawo cywilne jest napisane dla osób czuwających (prawodawca może założyć, ze każdy będzie się troszczył o swoje interesy).
Ncc stuKis solcrc succurrl	Nie ma zwyczaju przychodzić głupim z pomocą (każdy ponosi konsekwencje swojej głupoty)
ius in pcrsomtin	prawo względem osoby (slttZ.y nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej, osobie - zwrotu pożyczki można żądać tylko od tego komu się jej udzieliło)
lus iii rem	prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi podmiotów - prawo własności kupionego telefonu jest chronione względem każdego, kto chciałby ten telefon ukraść)
ius cogcus	uprawnienie o charakterze bezwzględnym (prywatna czynność go nie zmienia i nie uchyla)
ius (lisp«siliviun	uprawnienie o charakterze fakultatywnym / względnym (prywatna czynność może go zmieniać i uchylać)
ius generale	uprawnienie o charakterze ogólnym
ius spccialc	uprawnienie o charakterze szczególnym
ius (lisponeudi	uprawnienie do rozporządzania
ius possidendi	uprawnienie do posiadania / do faktycznego władania / korzystania z rzeczy
ius fruendi	uprawnienie do czerpania korzyści
ius »c(|iiisiluin ius qiiiicsi(uin	uprawnienie do nabycia czegoś
ius npcllationis	uprawnienie do wniesienia apelacji
ius avocnndi	uprawnienie do odwołania się
ius proyoentiniiis	uprawnienie do odwołania się w procesie karnym
ius c:ivendi	uprawnienie do strzeżenia / chronienia, uprawnienie do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
ius coercendi	uprawnienie do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
ius glndii	uprawnienie do wymierzania kary śmierci (prawo miecza)
lex posterior derognl priori	ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
le\ posterior gencrtilis non derogat legi priori spcciali	ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
lex spcciiilis derognl legi gcnerali	ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
lex superior derognl legi inferiori	ustawa wyższego rzędu uchyla ustawę niższego rzędu
lex retro non ngil	prawo nic działa wstecz

Strona 2 z 10