008 (29)

7.|

Jc; cha rakiet wydaje się jednak bardziej skomplikowany. Poziom polaryzacji wj:|że się przecież '/. inna kategorią, a mianowicie przc.sirz.eni politycznej definiowanej przed? wszystkim zu pomocą parametru struktury podziałów socjo-|Wlitycziivch. W efekcie na pomiar dystansu miedzy partiami musi mieć wpływ milczenie spulee/iu- systemu partyjnego, :i zwłaszcza zachowania wyborcze. Poziom polaryzacji jest niczym innym, jak wyrazem przesunięć w strukturze dominujących konfliktów. czego najbardziej oczywistym wyrazem staje się restrukturyzacja kalało AU kwestii programowych, które stają się przedmiotem Lywalizuc ji. [>.u kolejne elementy natomiast. Izn. podziały socjopolityczne ora/, kategoria przesunięcia wyborczego, wiążą się już ściśle z kategorią przestrzeni rywalizacji, okieślając jej wewnątr/systemowe parametry. Pozostają one. bardzo blisko powiązano z otoczeniem systemu partyjnego i stanowią do pewnego stopnia „rejestrację" zachodzących w jego ramach przesunięć o charakterze ilościowym i jakościowym. Slrukiura podziałów soc jopolitycznych określa podstawowe wymiary przestrzeni, czyli główne osie, wzdłuż których przebiegają konflikty. Przesunięcie poparcia wyborczego dla poszczególnych partii można byłoby zaliczyć do cechsliukiurahtych (jak liczbę partit ora/, ich rozmiar). Jednak wydaje się, i/, jest ono bardziej związane z przestrzenią rywalizacji, a konkretniej / procesem wy/iiac/aniu jej granie. Jak sugerowałem wcześniej, granice przestrzeni rywalizacji określa dążenie partii do maksymalizacji zysków wyborczych. Zmiana poparciu wyborczego dla konkretnej partii to modyfikacja lej strategii maksymalizacyjnej i konieczność odmiennego zagospodarowania rynku wyborczego. Zmianie ulegają granice penetracji indywidualnych partii, a jeżeli prawidłowość ta będzie dotyczyła większości ustabilizowanych partii, to wówczas nastąpi przesunięcie granic przestrzeni rywalizacji systemu partyjnego. Z jawisko r.uhioi ze szczególnej mocy. gdy okaże się. iz dominu jący staje się zanik lojalności pnityjnyeh i w elekcie podważenie przydatności rywalizacji partyjnej jako immiuicmncj cechy rozwuju demokracji. Tak więc indeks voldtilny może nam coś powiedzieć zarówno o zmianach strukturalnych w ramach systemu partyjnego (czego elektem może siać się np. osłabienie potencjału koalicyjnego poszczególnych partii), jak również o modyfikacji dotychczas istniejących granic jn/csii/eni rywaliz.ieji Wreszcie ostatni eleuicul. reżim polityczny, podobnie jak. tlwa ]>oj)iz.ednie odnosi się do utoczoma systemu party jnego, clu>ć nie społecznego, a instytucjonalnego.

Równic istotne jest podkreślenie faktu, iż stosując wspomniane elementy analizy systemu partyjnego można będzie odpowiedzieć na pytanie, dlaczego iiirKión- .•.v\t« mv |i.Hlyjne s.| bardziej trwale niż inne i to mimo iż mamy dn i/yiiu-m.i />: /mianami o podobnym c) ta lakierze. Chodzi więc o wskazanie zasadniczych czynników wpływających na funkcjonowanie systemu partyjnego i określających prawdopodobieństwu, kierunek oraz zakres zmian w jego ruinach. Ci. Smith mówi o „kluczowych regulacyjnych czynnikach” (Smith 195>9, s. 356), które w pi ucy określę mianem determinant ziniastysyslcmn partyjnego. Charakter tych czynników pozostaje dość zróżnicowany, jeżeli chodzi o aspekt genetyczny czy leż odpowiedzialność za uir/.ymanie balansu wewnątrzpartyjnego między pierwiastkiem ciągłości a pierw i asikiem zmiany. W grę wehod2i| determinanty, które wcześniej określiłem mianem społecznych, a związane np. /. procesem przeobrażania się struktury post industrialnych społeczeństw, uraz instytucjonalne. wynikające z. charakteru istniejącego reżimu politycznego. Co więcej, wśród tych czynników niepoślednią rolę odgrywa sposób zachowania partii politycznych i grup liderów, którego wyrazem sa. strategie polityczne (wyborcze oraz koalicyjne).

Jako podsumowanie tej części rozważań chciałbym zaproponować dość użyteczny przy analizie dynamiki zmiany systemu partyjnego sposób postępowania w kolejnych rozdziałach pracy, W rozdziale II scharakteryzuję determinanty zmiany systemu partyjnego, czyli czynniki wpływające i odpowiedzialne za jego ciągłość względnie zmianę, a usytuowane w szeroko pojętym otoczeniu systemu partyjnego (determinanty społeczne, instytucjonalne oraz behawioralne). W rozdziale 111 zaproponuję sposób badauia zmiany systemu partyjnego, posługując się katalogiem wcześniej zaproponowanychelemcntów analizy odpowiedzialnych i rejestrujących len proces. Elementy dotyczące strukturalnego ..jądra” systemu znajdą się wlaśmc w tym rozdziale. Jeżeli chodzi o pozostałe elementy konceptualizowane jako cechy otoczenia systemu partyjnego, to generalna ich charakterystyka zostanie zawarta w rozdziale II, a w kolejnym — przedstawię .sposoby opcracjonalizowania i mierzenia ich wpływu na system partyjny.

Właśnie tym dwóm kwestiom zostaną poświęcone kolejne rc>2działy pracy.