018

18

podstawowych kategorii, jakimi są: 1. miecze romańskie i późnoromańskie (grupy: I, II, III a-d), oraz 2. miecze gotyckie (grupy: IV a-e, V a-c, VI, VII a-c). Za podstawowe kryterium przyjmuje A. Bruhn-Hoffmeyer znów kształt rękojeści, a w szczególności ukształtowanie głowicy i jelca. Praca oparta jest na bardzo poważnej bazie źródłowej, niestety nie dość kompletnej. Pisaliśmy już wyżej o niemal całkowitym pominięciu zabytków z terenu Polski. Należy się obawiać, że podobny los spotkał także materiały z niektórych innych krajów Europy (Czechosłowacja?, Węgry?, Jugosławia?)¹⁰.

Odrębne miejsce w przeglądzie systemów klasyfikacyjnych należy się cennej pracy A. N. Kirpićnikova^lł. O odrębności jej decyduje specyfika terenu, objętego studiami radzieckiego archeologa (ziemie ruskie od IX do połowy XIII w.), a stanowiącego obszar, na którym ogólnoeuropejskie formy uzbrojenia współistniały z elementami zapożyczonymi od ludów stepowych, na którym z zachodnim mieczem skutecznie rywalizowała wschodnia szabla. Dla mieczów wcześniejszych (do połowy XI w.) Kirpićnikov przyjął systematykę J. Petersena wzbogacając ją o dwa nowe typy. Dla późniejszej fazy (do połowy XIII w.) zastosował podział własny (na 7 typów), oparty raz jeszcze na podstawie oceny kształtu rękojeści miecza, głównie głowicy i jelca. Udało mu się przy tym wyróżnić formy lokalne, jak dotąd przynajmniej, nie znane z Europy zachodniej.

Znaczne zainteresowanie omawianą tu problematyką wykazali badacze z Wielkiej Brytanii. Już w r. 1927 R. E. M. Wheeler wystąpił z istotną innowacją, jaką było sprowadzenie bardzo .rozbudowanej, ale też i bardzo skomplikowanej klasyfikacji Petersena do tylko 7 typów, oznaczonych cyframi rzymskimi od I do VII¹². Propozycję Wheelera uzupełnił następnie R. E. Oakeshott o dwa dalsze typy (VIII i IX), odpowiadające „nigdy dość jasno niq zdefiniowanemu przejściu od miecza wikińskiego do miecza epoki rycerskiej”¹³. Tym samym numer X przyjął Oakeshott jako pierwszy dla swej samodzielnie już skonstruowanej klasyfikacji mieczów późniejszego średniowiecza.

Obejmuje ona ogółem 23 typy i podtypy numerowane cyframi rzym-

¹⁰    Bruhfl-Hoffmeyer podtrzymała na ogół swoje poglądy w nowszej swej pracy: Gammelt Jem, E. A. Chrdstensans Yabensamling, K0benhavn 1968. Nie przyniosła zasadniczych odmian także i obszerna monografia poświęcona całości europejskiej broni białej (Seitz, op. eit.).

¹¹    A. N. Kirpićnikov, Drevnerusskoje oruzije, t, 1 i 2, Archeologija SSSR, Svod archeologićeskdch istoćnikov. Moskwa—Leningrad 1966, t. 1.

¹²    R. E. M. Wheeler, London and the Vikings, [w:] London Museum Cata-logue, 1927.

¹³    Oakeshott, op. cit., s. 25.