Untitled95

10. Podstawowe kategorie ekonomiczne są interpretowane jako zewnętrzny wyraz stosunków produkcji między różnymi grupami i klasami społecznymi oraz przejaw możliwych konfliktów między nimi.

10. Wszystkie kategorie ekono_mic są interpretowane z punktu * J"* nia harmonii interesów _mi J⁶' kapitałem i pracą, które realia własne cele gospodarcze i _ko^Ją sumpcyjne.

Ekonomia klasyczna nie zajmowała się teorią cyklu koniunktural nego, gdyż we wczesnej fazie rozwoju kapitalizmu (w epoce manufak tury i początkach rewolucji przemysłowej) nie występowało jeszcze zja wisko wahań cyklicznych.

Ekonomia neoklasyczna, chociaż kształtowała się w późniejszym okresie bardziej rozwiniętego kapitalizmu, także nie zajmowała się teorią cyklu koniunkturalnego, gdyż za podstawę swojej analizy przyjęła prawo iynków Saya, które wykluczało możliwość pojawienia się ogólnej nadprodukcji z powodu niedostatecznego efektywnego popytu.

Klasycy, skoncentrowani na badaniu długofalowych tendencji historycznych, niepokoili się perspektywą sekularnej stagnacji i wskazywali niezbędne działania w celu uniknięcia tej pesymistycznej wizji rozwojowej.

Neoklasycy ograniczali się do badania zachowania podmiotów gospodarczych i całej gospodarki w stanie równowagi. Dlatego przyczynili się do sformułowania wielu narzędzi i metod analitycznych przy założeniu doskonałej ich elastyczności. Wówczas wszelkie procesy dostosowawcze dokonywały się natychmiastowo bez uwzględnienia opóźnień czasowych.

Modelowe ujęcia funkcjonalnych zależności nie stanowiły podstawy do formułowania wskazówek praktycznego działania. Spełniały one jedynie funkcję edukacyjną i starały się przekonać studiujących ekonomię, jak sprawnie i efektywnie dokonuje się alokacja ograniczonych środkow pomiędzy różne konkurencyjne cele. To akademickie podejście do badanych zjawisk gospodarczych doprowadziło do idealizacji samoregulujących mechanizmów rynkowych, która tworzyła teoretyczne uzasadnienie dla praktyki liberalizmu gospodarczego, czyli niewtrącania się p^an' stwa w działalność gospodarczą prywatnych przedsiębiorstw.

Historia myśli ekonomicznej naucza nas przede wszystkim pokory wobec niezwykłej złożoności zjawisk ekonomicznych, ciągłej zmienności warunków gospodarowania, wpływu czynników psychologicznych na decyzje producentów i konsumentów, nieprzewidywalności przyszłości oraz braku możliwości dokonywania eksperymentów potwierdzających lub zaprzeczających słuszności określonych hipotez teoretycznych.

W działalności gospodarczej nie ma zjawisk jednoprzyczynowych. Podejście jednoprzyczynowe zawsze prowadzi do fałszywych wniosków i utrudnia lub wręcz uniemożliwia skuteczne rozwiązanie określonych problemów. Niezwykle trudno jest zbudować model teoretyczny, który uwzględniałby rozległe powiązania funkcjonalne i przyczynowo-skutkowe między różnymi zjawiskami ekonomicznymi. Dlatego od samego początku narodzin teorii ekonomii w szerokim zakresie posługiwano się upraszczającymi założeniami, wyrażanymi klauzulą ceteris paribus. Bez założeń upraszczających nie można formułować teorii, która uogólniałaby określony mechanizm ekonomiczny lub sposób zachowania się różnych podmiotów gospodarczych. Pozostaje wówczas zwykły opis lub informacja o przebiegu pewnych zjawisk pozbawiona walorów ogólności.

W ekonomii klasycznej dominował jeszcze historyczny i instytucjonalny opis, chociaż już z wyraźnymi próbami modelowego uogólnienia,

173