0000029 (9)

b

Ryc. 138. a — stopa końska (pes eąuinus), b — stopa piętowa (pes calcaneus) (wg

Kowanowa).

ona wygięta w stawie poprzecznym stępu, opiera się tylko na guzie piętowym i przedniej części stopy (stopa Chinki).

Stopa płaska (pes planus) jest częstym zniekształceniem nabytym. Sklepienia są zapadnięte, kość łódkowata, piętowa i sześcienna przylegają do podłoża w czasie obciążenia (ryc. 139 a).

b

Ryc. 139. a — stopa płaska (pes planus), b — stopa wydrążona (pes excavatus) (wg Kowanowa).

Na ogół zniekształcenia te występują razem, mówimy wtedy o stopie płasko-koślawej (pes planoualgus). Patrząc na taką stopę od tyłu stwierdzamy, że oś goleni i kości piętowej tworzą kąt otwarty na zewnątrz. W warunkach zwykłych kostka przyśrodkowa, guzowatość kości łódko-watej i głowa pierwszej kości śródstopia leżą prawie na jednej linii, a w stopie płasko-koślawej punkty te tworzą trójkąt. Natomiast występujący normalnie trójkąt pomiędzy guzem kości piętowej, guzowatością kości łódkowatej i głową pierwszej kości śródstopia zanika, a wymi^pio-ne punkty kostne leżą na jednej linii.

Paluch koślawy (hallux valgus) jest częstym zniekształceniem stopy kobiecej. W schorzeniu tym obwodowy koniec pierwszej kości śródstopia odchyla się przyśrodkowo, a paluch w stawie śródstopno-palcowym przesuwa się bocznie. Staw ten jest zwykle nadwichnięty i głowa pierwszej kości śródstopia silnie wystaje przyśrodkowo.

Na przestrzeni od kolca biodrowego przedniego górnego do guzka łonowego, przy wyprostowanym i odwiedzionym udzie w stawie biodrowym, wyczuwamy więzadło pachwinowe {lig. inguinale), trudne do wymacania u osobników otyłych. Po stronie przyśrodkowej na granicy uda i krocza wyczuwamy bruzdę płciowo-udową {sulcus genitofemoralis). Poniżej więzadła pachwinowego znajduje się trójkąt udowy {trigonum femorale). Trójkąt ten ograniczają: z boku mięsień krawiecki, od góry więzadło pachwinowe oraz od strony przyśrodkowej — mięsień przywo-dziciel długi. W trójkącie tym, 2,5 cm na zewnątrz od guzka łonowego, wyczuwamy brzeg rozworu odpiszczelowego {hiatus saphenus).

Od wierzchołka trójkąta udowego biegnie podłużne zagłębienie w kierunku kłykcia przyśrodkowego kości udowej. Zagłębienie to leży między mięśniem krawieckim oraz prostym uda i mięśniami przywodzicielami uda. Wzdłuż tej bruzdy przebiega tętnica udowa (a. jemoralis) i żyła udowa (v. jemoralis).

Mięsień krawiecki uwypukla się w postaci esowato przebiegającej wstęgi na powierzchni przyśrodkowej uda przy zgiętym stawie biodrowym i kolanowym. Przy prostowaniu stawu kolanowego wyniosłość ta przechyla się ku przodowi, a do przodu od niej, na powierzchni przedniej w Vs części górnej uda pojawia się twarda wyniosłość odpowiadająca kurczącemu się mięśniowi prostemu uda.

Przy maksymalnym prostowaniu goleni w stawie kolanowym na przedniej powierzchni uda uwypukla się w postaci grubych wałów mięsień czworogłowy uda; w części górnej, już wymieniony, mięsień prosty uda, po stronie przyśrodkowej na wysokości podstawy rzepki — mięsień obszerny przyśrodkowy, po stronie bocznej do wysokości 5 cm nad podstawą rzepki — mięsień obszerny boczny. Poniżej brzuśca napiętego mięśnia prostego uda, nad rzepką tworzy się zagłębienie, w którym wyczuwamy twarde ścięgno mięśnia czworogłowego uda, biegnące do rzepki i wzdłuż jej brzegów do guzowatości piszczeli, jako więzadło rzepki {lig. patellae).

Po stronie przyśrodkowej uda przy ruchach przywodzenia napina się niezbyt wyraźnie widoczna grupa przywodzicieli. Należy ją badać pal-pacyjnie i starać się określić przebieg mięśnia przywodziciela długiego i wielkiego.

Brzuśce mięśniowe grupy tylnej są zazwyczaj słabo widoczne wskutek gromadzenia się tkanki tłuszczowej. Dopiero w dolnej części po stronie przyśrodkowej zarysowują się wyraźnie w postaci powrózkowatych tworów ścięgna mięśnia półbłoniastego i półścięgnistego, a po stronie bocznej ścięgna mięśnia dwugłowego uda. Ścięgna te napinają się przy zginaniu goleni w stawie kolanowym i wtedy są najlepiej wyczuwalne (ryc. 140). Po stronie bocznej kolana przy odwodzeniu kończyny i wypro-

163