~LWF0059 (2)

108

108

Ryc. 45. Uprząż końska z grobu w Vendel (Uppland). Wg H. Arb mana

własność rodową. Takie były z pewnością podstawy bytu wielmożów z Uppland, potomków plemiennej arystokracji z VII - VIII w., chowanych według starych zwyczajów na cmentarzyskach w Vendel>, Valsgarde^ Tuna, Ulltuna aż do początku XI w. Łódź była nadal miejscem wiecznego spoczynku, bogate wyposażenie w broń, ozdoby, sprzęt codzienny świadczyłyby o zajmowanej za życia pozycji (ryc. 44 i 45). Chowano jednak również gdzieniegdzie w ten sposób kobiety i nawet dzieci. Zmarłym towarzyszyły w zaświaty ich wierzchowce, psy i inne zwierzęta.

Zwyczaj chowania zmarłych w blisko związanej z życiem wikinga łodzi upowszechnił się w tym środowisku również w innych zakątkach Skandynawii²⁹. Zwracano już uwagę, że do wzorów środkowuszwedzkich nawiązywały może w tej dziedzinie pochówki królewskie nad Oslofjordem •w IX w^r. Grób wielmoży duńskiego z połowy X w. w Ladby na Fionii wskazuje jednakże na szerszy zakres oddziaływań. W wielkim kurhanie znajdowała się tam łódź długości 22 m, zaopatrzona w kotwicę. Znaleziono w niej niestety tylko resztki wyrabowanego wyposażenia: kawałki tkaniny — złotego brokatu, jak też szczątki złożonych ze zmarłym 11 koni i kilku psów.

Kie wszędzie jednak chowano wielmożów^r w ten sposób. W Gjermundbu (Buskerud) we wschodniej Norwegii jedynie bogate uzbrojenie (m.in. szłom nawiązujący do wzorów okresu Vendel, kolczuga), ubiór, sprzęt codzienny i wierzchowiec podkreślały pozycję umarłego³⁰. Inny grób, w Mammen w północnej Jutlandii z ok. 1000 r., krył może nawet, jak sądzą niektórzy badacze, zwłoki któregoś z członków dynastii iianującej. W wielkim kurhanie w dębowej trumnie został pochowany mężczyzna w^r jedwabnych

²⁹    Ohlmarks 1946; Muller-Wille 1968/1969. Por. też Tlioryildsen 1957; Muller-Wille, [w:] Berichte, t. 8, 1976 oraz Lebedey 1974, który szerzej uwzględnia znaleziska w schodnioeuropejskie.

³⁰    Brondsted 1936; Grieg 1947.

Ryc. 46. Topór żelazny z Mammen (Jutlandia). Wg Les Yikings

i wełnianych szatach, na puchowej poduszce. Wśród cennych przedmiotów, które złożono mu do grobu, uwagę zwraca jeden z dwóch toporków, inkrustowany pięknie srebrem (ryc.’ 46), dzieło wybitnego artysty. Był to już okres oddziaływań chrześcijańskich. Oprócz stosowanych w zdobnictwie