0000023 (9)

Ryc. 126. Pomiar sprzężnej zewnętrz- Ryc. 127. Pomiar odległości między-nej.    ,    kolcowej.

«r

miarów mogą być większe lub mniejsze, co nie przesądza sprawy prawidłowości badanej miednicy. Ważny jest natomiast stosunek poszczególnych wymiarów do siebie (ryc. 125). Naruszenie tego stosunku bywa zwykle związane z nieprawidłową budową miednicy.

KOŃCZYNA DOLNA WOLNA

(membrum inferius liberum)

BADANIE KOŚCI KOŃCZYNY DOLNEJ WOLNEJ

P.o stronie bocznej uda na wysokości górnego brzegu spojenia łonowego widoczne jest niewielkie zagłębienie, w którym wyczuwa się dużą, owalną, twardą wyniosłość, utworzoną przez krętarz większy (trochan-ter major). Aby się upewnić, że badana wyniosłość jest krętarzem większym, należy przy wyprostowanym kolanie wykonać kilka ruchów obrotowych w stawie biodrowym, trzymając rękę na tej wyniosłości. W czasie tych ruchów wyczuwamy przesuwanie się krętarza na zewnątrz i do wewnątrz.

Aby zademonstrować ruch obrotowy w stawie biodrowym, polecamy badanemu kończynę wyprostowaną w stawie kolanowym oprzeć piętą o podłogę i palcami stopy zakreślić łuk. Ponieważ staw biodrowy nie jest dostępny badaniu palpacyjnemu, a środek krętarza odpowiada położeniu dołka głowy kości udowej (fovea capitis jemoris), wnioski o stosunkach zachodzących w tym stawie wyciągamy na podstawie zachowania się krętarza większego. Istnieje kilka sposobów określania prawidłowego

Ryc. 128. Oznaczenie: I — linii Rosera-Nelatona: 11 — linii Schoemakera: a — prawidłowe położenie krętarza większego, b — położenie głowy kości udowej;

111 — trójkąt biodrowo-udowy (trójkąt Bryanta).

położenia krętarza większego, wymieniamy tylko niektóre z nich (ryc. 128).

Linia Rosera-Nelatona — prowadzimy ją od guza kulszowego do kolca biodrowego przedniego górnego, przy udzie lekko zgiętym w stawie biodrowym. Krętarz większy powinien leżeć na tej linii.

Linia Schoemakera — prowadzimy linie z prawej i lewej strony od szczytów krętarzy poprzez kolce biodrowe przednie górne do kresy białej. Przy prawidłowym położeniu krętarzy większych linie te przecinają się w linii pośrodkowej przedniej tuż powyżej pępka.

Trójkąt Bryanta — prowadzimy linię przez szczyt krętarza większego wzdłuż osi długiej uda. Drugą linię, prostopadłą do pierwszej, prowadzimy od kolca biodrowego przedniego górnego i trzecią linią łączymy szczyt krętarza większego z kolcem biodrowym przednim górnym. Otrzymany w ten sposób trójkąt w warunkach prawidłowego położenia krętarza większego jest trójkątem równoramiennym.

Na zdjęciach rentgenowskich stawu biodrowego w warunkach prawidłowych linia biegnąca wzdłuż brzegu dolnego szyjki kości udowej i brzegu górnego otworu zasłonionego stanowi wycinek elipsy. Jest to linia łukowata ciągła, nosząca nazwę linii Shentona-Menarda. Przy zmianach położenia krętarza większego linia ta tworzy załamania.

Na końcu dalszym kości udowej po stronie przyśrodkowej i bocznej wyczuwamy kłykcie i nadkłykcie kości udowej. Przy silnym zgięciu goleni w stawie kolanowym można wyczuć część górną powierzchni rzep-kowej (facies patellaris) kości udowej. W okolicy kolana przedniej przy kończynie wyprostowanej w stawie kolanowym i opartej o podstawę, co zwalnia napięcie mięśnia czworogłowego uda, obejmując palcami rzepkę (patella), wyczuwamy jej podstawę (basis patellae), brzegi i skie-

151'