05 (65)

sensem mogą, nic tracąc go całkowicie, wskazać na coś innego, coś co w sobie jest podobne i analogiczne......Warstwa znaczeniowa literac

kiego dzielą sztuki ma inny charakter zrozumienia niż to, co występuje w tekstach naukowych czy publicystycznych, które są uchwytywane i domniemywane wprost, a sens ich jest jcdnopromienny.^!w W literackim dziele sztuki dosłowny sens słowa choć zrozumiany, jest środkiem współmyślenia w innym znaczeniu, wiodącym do tego, co zasugerowane w metaforze; jest to współmyślenie sensu zawartego w dwuwar-stwie języka literackiego, języka o podwójnym promieniu mniemania pcj d I insów słów i ciągłych zdań, kulminujących w mniemaniu tego, co jest tematem utworu. Trzeba jednak stwierdzić, że od charakteru języka nie są całkowicie uwolnione teksty literackie pisane językiem potocznym, nawet proste zwroty językowe naśladują codzienny sposob komunikowania się (warto porownac zapis magnetofonowy z zapisem tego samego tekstu prozą artystyczną). Wynika stąd, że teksty literackie nie są prostą relacją o faktach, ale sztuką, w której zawarte zdania nic odnoszą się do transcendentnych wobec dzieła faktów, lecz do wykreowanej za ich pomocą nowej rzeczywistości, opisanej za pomocą niejednoznacznych jednostek znaczeniowych, mających postać twierdzeń.

Poznanie literackiego dzieła sztuki wiąże zc sobą szereg operacji. Wynika to stąd. że składające się na całość dzieła warstwy nie są od siebie izolowane, tylko występują we wzajemnych związkach. Mnogość i równoczesność dokonywanych opernej i jest niezbędna dla całościowego uchwycenia dzieła, które zc swej natury jest heterogeniczne. Jego poszczególne warstwy tworzą jeden organizm, także sama budowa dzieła składa się z wzajemnie określających się części-faz.^!M Jednak samo poznanie warstw składających się na całość dzieła nie jest wystarczające, aby uchwycić je, czy to w nastwieniu przedestetycz-nym, w jego schematycznej postaci, czy też w konkretyzacji estetycznej w zawartych w niej estetycznych wartościach. Czytelnik musi podląc szereg czynności, które wynikają z organicznej budowy dzieła, po lo, by lepiej zrozumieć złożoność jego budowy.¹⁷¹ Żeby lepiej zrozumieć organiczność budowy literackiego dzieła sztuki, filozof porównuje go z organizmem żywym.^m Funkcją podstawową organizmu jest podporządkowanie funkcji różnych narządów składających się na całość organizmu, zasadniczą jest utrzymanie indywidualnego życia, co jest warunkiem zachowania gatunku poprzez prokreację. Temu celowi podporządkowane są wszystkie inne funkcje: od egzystencjalnych, jak /dobywanie pożywienia, po fizjologiczne, jak wydalanie produktów zbędnych i szkodliwych dla organizmu. Wszystkie te funkcje pozostałą ze sobą w ścisłych związkach i zależnościach, będąc jednocześnie podporządkowanymi funkcji naczelnej, której spełnienie usensawnia istnienie organizmu. Ten hierarchiczny sytem funkcji jest ściśle związany ze strukturą organizmu. Żaden organ nie jest w stanic sam spełnić lonkcji naczelnej, musi pozostawać w służebnej wobec innych narządów składających się na całość organizmu w taki sposób, by nie doszło

•    lo zakłóceń w funkcjonowaniu innych narządów. Cechą charakterystyczną poszczególnych narządów jest to, że nie mogą one normalnie

•    Itcz komplikacji funkcjonować poza organizmem, oraz to, że jedne

•    nich odgrywają w organtzinic rolę zasadnicządla jego funkcjonowania, inne zaś na tyle drugorzędną, że organizm jest w stanie bez nich innkcjonwać do momentu, w którym jego rola się wypełni. Powyższa analogia budowy literackiego dzieła sztuki do struktury organizmu upo-n u/.nia do stwierdzenia, że w dziele literackim ma miejsce heteroge-nu /.ność poszczególnych jego warstw, żadna z nich nie jest niezależna